Προσβολή της προσωπικότητας με συκοφαντική δυσφήμηση - Άρση
του αδίκου χαρακτήρα της προσβολής της προσωπικότητας με δυσφήμηση δια
του τύπου - Δικαιολογημένο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον -. Δικαιολογημένο
δημοσιογραφικό ενδιαφέρον για δημοσίευση ειδήσεων σχετικών με υπόθεση
διακινήσεως ναρκωτικών και με την εμπλοκή σε αυτήν προσώπου που
ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο, άνευ σκοπού δυσφημήσεως, εξυβρίσεως ή
προσβολής της προσωπικότητάς του. Τήρηση των συναλλακτικών υποχρεώσεων
του τύπου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η υποχρέωση σεβασμού της
προσωπικότητας και το καθήκον αληθείας. Η μη τήρηση αυτών αποκλείει,
στην περίπτωση μεταδόσεως αναληθούς ειδήσεως, την ύπαρξη δικαιολογημένου
ενδιαφέροντος του δημοσιογράφου προς ενημέρωση του κοινού και γι' αυτό
δεν τίθεται θέμα άρσεως του παρανόμου της προσβολής κατ' άρθρον 367 ΠΚ.
Περίπτ. που κρίθηκε ότι δεν τελέστηκε η πράξη από δελτίο της ΕΤ όπου
απλώς αναγνώστηκε ανακοινωθέν της αστυνομίας, σε εποχή μάλιστα που δεν
είχε λάβει σαφή θέση η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων σχετικά με
την μη δημοσιοποίηση των ονομάτων των προσώπων που συλλαμβάνονται για
αδικήματα. Κρίθηκε ότι το περιεχόμενο των προβληθεισών εκπομπών ήταν
αληθές, τουλάχιστον με βάση τα στοιχεία που ο τηλεοπτικός σταθμός είχε
κατά τον κρίσιμο χρόνο στην κατοχή του, ήτοι αποκλειστικά και μόνον το
δελτίο τύπου της ΕΛ.ΑΣ., το οποίο δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί, αφού
είχε εκδοθεί από τον επίσημο φορέα της Αστυνομίας και η αλήθεια του
περιεχομένου του δεν μπορούσε να διασταυρωθεί με περαιτέρω επαλήθευση.
Στο δελτίο τύπου αναφέρονταν και τα ονόματα των εμπλεκομένων, κατά την
επικρατούσα κατά τον κρίσιμο χρόνο πρακτική να δημοσιεύονται τα ονόματα
συλληφθέντων ή εμπλεκομένων σε παράνομες δραστηριότητες, και μάλιστα όχι
μόνον από τους δημοσιογράφους, αλλά και από τις επίσημες αρχές,
δοθέντος ότι έως τότε δεν είχε υπάρξει σαφής τοποθέτηση της Αρχής
Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για τη μη δημοσιοποίηση των ως άνω
ονομάτων (βλ. την υπ' αριθ. 67/2002 απόφασή της), με αποτέλεσμα να έχει
δημιουργηθεί ευλόγως στους εναγομένους η πεποίθηση περί μη αντιθέσεως
της συγκεκριμένης ενέργειάς τους προς τις συναλλακτικές υποχρεώσεις
τους.
Αριθμός 471/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α1' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Βασίλειο Λυκούδη,
Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Ιωάννη Σίδερη, Νικόλαο Λεοντή, Γεώργιο
Γεωργέλλη και Ιωάννη Χαμηλοθώρη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 15
Οκτωβρίου 2012, με την παρουσία και της Γραμματέως Χριστίνας
Σταυροπούλου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Χ. Χ. του Κ., κατοίκου ..., ο οποίος δεν παραστάθηκε.
Των αναιρεσίβλητων: 1. της Ανώνυμης Εταιρείας
με την επωνυμία "ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ - ... A.E", που εδρεύει στο ... και
εκπροσωπείται νόμιμα, 2.Κ. Α., γι αυτόν ατομικά και ως νομίμου
εκπροσώπου της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία "ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ - ...
A.E", κατοίκου ..., 3. Γ. Λ. του Ι., κατοίκου ... και 4. Χ. Λ. του Σ.,
κατοίκου ..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους
Μιχαήλ Ανδρεοπούλη.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 31 Μαρτίου
2005 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος που κατατέθηκε στο Πολυμελές
Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 5136/2007 οριστική του ιδίου
Δικαστηρίου και 4153/2008 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της
τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 23 Δεκεμβρίου 2010
αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, που
εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται
πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης, Ιωάννης Χαμηλοθώρης, ανέγνωσε την από
20 Ιανουαρίου 2012 έκθεση του κωλυομένου να συμμετέχει στην σύνθεση
Αρεοπαγίτη Βασιλείου Φούκα, με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθούν οι
λόγοι αναιρέσεως.
Ο πληρεξούσιος των αναιρεσιβλήτων ζήτησε την
απόρριψη της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική
δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 568
παρ. 4 και 576 παρ. 1 και 2 του ΚΠολΔ προκύπτει ότι αν κατά τη συζήτηση
της αίτησης αναίρεσης δεν εμφανιστεί κάποιος από τους διαδίκους, είτε
αυτός είναι ο αναιρεσείων είτε ο αναιρεσίβλητος, εξετάζεται ποιος από
αυτούς επισπεύδει τη συζήτηση της υπόθεσης. Αν η συζήτηση επισπεύδεται
από το διάδικο που εμφανίστηκε και δεν εμφανιστεί ο αντίδικος του,
πρέπει να προσκομίζεται με επίκληση το αποδεικτικό επίδοσης της σχετικής
κλήσης προς συζήτηση, ενώ αν συζήτηση επισπεύδεται από τον αντίδικο του
διαδίκου που εμφανίστηκε, πρέπει να προσκομίζεται με επίκληση η κλήση
που του επιδόθηκε (είτε αυτοτελώς είτε με την αίτηση αναίρεσης και της
πράξης ορισμού δικασίμου).
Στην προκειμένη περίπτωση, κατά τη συζήτηση
της υπόθεσης στο ακροατήριο παραστάθηκαν μόνον οι αναιρεσίβλητοι, ενώ
δεν εμφανίστηκε, ούτε εκπροσωπήθηκε με οποιοδήποτε νόμιμο τρόπο ο
αναιρεσείων. Με επιμέλεια του τελευταίου επισπεύσθηκε η συζήτηση και
επιδόθηκε νομίμως και εμπροθέσμως στους αναιρεσιβλήτους για τη δικάσιμο
της 6.2.2012, κατά την οποία η η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε για
την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας δικάσιμο (15.10.2012), ακριβές
αντίγραφο της αίτησης αναίρεσης με κλήση για συζήτηση κατά τη δικάσιμο
εκείνη, όπως προκύπτει από τη σχετική επισημείωση επίδοσης στο αντίγραφο
της αίτησης αναίρεσης προς την πρώτη, το δεύτερο και την τετάρτη από
τους αναιρεσιβλήτους του αρμόδιου δικαστικού επιμελητή ... και από την
έκθεση επίδοσης 1474Γ/2.2.2011 του δικαστικού επιμελητή Αθηνών ... προς
τον τρίτο αναιρεσίβλητο. Επομένως πρέπει να προχωρήσει η συζήτηση σαν να
ήταν παρών και ο διάδικος αυτός (576 παρ. 1 ΚΠολΔ).
Κατά το άρθρο 57 ΑΚ, όποιος προσβάλλεται
παράνομα στην προσωπικότητα του έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η
προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, επιπλέον δε, κατά το άρθρο
59 ΑΚ, το δικαστήριο με την απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που
έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί να
καταδικάσει τον υπαίτιο και σε ικανοποίηση της ηθικής βλάβης του
προσβληθέντος και ειδικότερα να τον υποχρεώσει σε πληρωμή χρηματικού
ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε άλλο επιβάλλεται από τις
περιστάσεις. Προστατεύεται έτσι με τα παραπάνω άρθρα η προσωπικότητα και
κατ' επέκταση η αξία του ανθρώπου ως ατομικό δικαίωμα κατοχυρωμένο από
το άρθρο 2§1 του Συντάγματος, αποτελεί δε η προσωπικότητα πλέγμα αγαθών
που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου και είναι αναπόσπαστα
συνδεδεμένα μαζί του. Τα αγαθά αυτά δεν αποτελούν μεν αυτοτελή
δικαιώματα, αλλά επί μέρους εκφάνσεις του ενιαίου δικαιώματος επί της
προσωπικότητας, όμως η προσβολή αυτών συνιστά προσβολή της συνολικής
έννοιας της προσωπικότητας. Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι, μεταξύ
άλλων, η τιμή και η υπόληψη κάθε ανθρώπου. Προϋποθέσεις για την
προστασία της προσωπικότητας, σύμφωνα με τις διατάξεις των παραπάνω
άρθρων είναι, α) η ύπαρξη προσβολής της προσωπικότητας με πράξη ή
παράλειψη άλλου που διαταράσσει μια ή περισσότερες εκδηλώσεις της
σωματικής, ψυχικής, πνευματικής και κοινωνικής ατομικότητας του
βλαπτόμενου κατά τη στιγμή της προσβολής, β) η προσβολή να είναι
παράνομη, πράγμα που συμβαίνει όταν η προσβολή γίνεται χωρίς δικαίωμα ή
με βάση δικαίωμα, το οποίο όμως είτε είναι μικρότερης σπουδαιότητας στο
πλαίσιο της έννομης τάξης είτε ασκείται καταχρηστικά κατά την έννοια των
αρθρ. 281 ΑΚ και 25§3 του Συντάγματος και γ) πταίσμα του προσβολέα όταν
πρόκειται ειδικότερα για επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής
βλάβης. Στην περίπτωση αυτή η παράνομη και συγχρόνως υπαίτια προσβολή
της προσωπικότητας συνιστά ασφαλώς ειδικότερη μορφή αδικοπραξίας, οπότε
συνδυαστικά εφαρμόζονται και οι διατάξεις των αρθρ. 914, 919, 920 και
932 ΑΚ, ενώ αδιάφορη για το χαρακτήρα της προσβολής ως παράνομης είναι η
φύση της διάταξης που ενδέχεται με την προσβολή να παραβιάζεται και η
οποία έτσι μπορεί να ανήκει σε οποιοδήποτε κλάδο ή τμήμα του δικαίου.
Συνεπώς παράνομη προσβολή της προσωπικότητας
δημιουργείται και από ποινικά κολάσιμη πράξη, όπως συμβαίνει όταν το
άτομο προσβάλλεται στην τιμή και στην υπόληψη του με εξυβριστικές
εκδηλώσεις ή με ισχυρισμούς δυσφημιστικούς ή πολύ περισσότερο
συκοφαντικούς κατά την έννοια των αρθρ. 361-363 ΠΚ, που μπορεί να
περιέχονται και σε δημοσίευμα εφημερίδας ή τηλεοπτική εκπομπή, αφού η
κατοχυρωμένη με το άρθρο 14§§1, 2 του Συντάγματος ελευθεροτυπία
υπόκειται στους περιορισμούς του νόμου, με τους οποίους επιδιώκεται όχι η
παρεμπόδιση της ελευθεροτυπίας, αλλά η προστασία των ατόμων από την
καταχρηστική άσκηση της (αρθρ. 25§3 του Συντάγματος). Όριο προς αυτή την
κατεύθυνση αποτελούν ακριβώς τα άρθρα 361-363 ΠΚ και επομένως με
πρόσχημα την ελευθεροτυπία δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας
με δημοσιεύματα εξυβριστικά ή δυσφημιστικά για το άτομο. Περαιτέρω,
σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 367 παρ. 1 περ. α-δ του ΠΚ, το άδικο
των προβλεπόμενων στα άρθρα 361 επ. του ίδιου Κώδικα ποινικά κολάσιμων
πράξεων, αίρεται, μεταξύ των άλλων περιπτώσεων που προβλέπονται στο
άρθρο αυτό, και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις που γίνονται για την
εκτέλεση νόμιμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας ή για τη
διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον ή
σε ανάλογες περιπτώσεις. Δικαιολογημένο ενδιαφέρον, που πηγάζει από τη
συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία και κοινωνική αποστολή του τύπου,
έχουν και τα πρόσωπα που συνδέονται με τη λειτουργία του, όπως κατ'
εξοχήν είναι οι δημοσιογράφοι, αλλά και γενικότερα όσοι κάνουν χρήση του
τύπου για τη δημοσίευση ειδήσεων και σχολίων σχετικών με τις πράξεις
και τη συμπεριφορά φυσικών ή νομικών προσώπων ή ομάδων προσώπων που
παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το κοινωνικό σύνολο. Η προβολή περίπτωσης
του πιο πάνω άρθρου 367 § 1 του ΠΚ αποτελεί αυτοτελή ισχυρισμό
καταλυτικό της αγωγής του προσβληθέντος προσώπου (ένσταση), λόγω άρσης
του παρανόμου της προσβολής. Όμως, ο άδικος χαρακτήρας της προσβολής της
προσωπικότητας, μέσω εξυβριστικών ή δυσφημιστικών εκφράσεων, δεν
αίρεται, λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος κλπ, και συνεπώς παραμένει η
ποινική ευθύνη των κατά το νόμο υπευθύνων, άρα και η υποχρέωση τους
προς αποζημίωση κατά το αστικό δίκαιο, όταν συντρέχει μία από τις
περιπτώσεις της ΠΚ 367 § 2, δηλαδή, όταν οι επίμαχες εκφράσεις περιέχουν
τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης των
άρθρων 363-362 ΠΚ, ή όταν από τον τρόπο εκδήλωσης, ή από τις περιστάσεις
υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης. Έτσι η
προβολή από τον προσβληθέντα ισχυρισμού από το άρθρο 367 §2 αποτελεί
αντένσταση κατά της πιο πάνω ένστασης από την παράγραφο 1 του ίδιου
άρθρου (ΑΠ 285/2012, ΑΠ 179/2011). Εξάλλου, κατά το άρθρο μόνο παρ.1 του
ν. 1178/1981, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 2243/1994, στο οποίο, σύμφωνα
με το άρθρο 4 παρ. 10 του ν. 2328/1995, υπάγονται και οι τηλεοπτικοί
και ραδιοφωνικοί σταθμοί, ο ιδιοκτήτης κάθε εντύπου υποχρεούται σε πλήρη
αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία, καθώς και σε χρηματική
ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που προξενήθηκε υπαίτια με δημοσίευμα,
το οποίο θίγει την τιμή ή την υπόληψη κάθε ατόμου, έστω και αν η κατά το
άρθρο 914 ΑΚ υπαιτιότητα, η κατά το άρθρο 919 ΑΚ πρόθεση και η κατά το
άρθρο 920 ΑΚ γνώση ή υπαίτια άγνοια συντρέχουν στον συντάκτη του
δημοσιεύματος ή αν ο τελευταίος είναι άγνωστος στον εκδότη ή τον
διευθυντή σύνταξης του εντύπου. Περαιτέρω από το πλέγμα των
προαναφερθείσων διατάξεων συνάγεται ότι από τον ενυπάρχοντα στη
δημοσιογραφική δραστηριότητα αυξημένο κίνδυνο προσβολής της
προσωπικότητας λόγω της δημοσιότητας που αποτελεί το πεδίο δράσης του
τύπου, απορρέουν οι λεγόμενες συναλλακτικές υποχρεώσεις του τύπου μεταξύ
των οποίων η υποχρέωση σεβασμού της προσωπικότητας και το καθήκον
αλήθειας, που επιβάλλει να προηγηθεί ο έλεγχος της αλήθειας των
πληροφοριών και των ειδήσεων, ώστε το περιεχόμενο να συμπίπτει με την
πραγματικότητα. Η μη τήρηση αυτών των συναλλακτικών υποχρεώσεων
αποκλείει, στην περίπτωση της μετάδοσης αναληθούς είδησης την ύπαρξη
δικαιολογημένου ενδιαφέροντος του δημοσιογράφου προς ενημέρωση του
κοινού και γι' αυτό δεν τίθεται θέμα άρσης του παρανόμου της προσβολής
κατ' άρθρο 367 ΠΚ. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αρ. 1 του
ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν παραβιάσθηκε κανόνας του ουσιαστικού
δικαίου στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των
δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται είτε με ψευδή ερμηνεία,
δηλαδή με την απόδοση σ" αυτόν έννοιας μη αληθινής, είτε με εσφαλμένη
εφαρμογή, που υπάρχει όταν ο κανόνας δικαίου εφαρμόζεται, ενώ δεν
συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ή δεν εφαρμόζεται, ενώ
συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και όταν εφαρμόζεται εσφαλμένα
(ΟλΑΠ 7/2006, 4/2005). Κατά την έννοια του όρθρου 559 αριθ. 19 του ΚΠολΔ
λόγος αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης της απόφασης ιδρύεται, όταν
από τις αιτιολογίες της δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που είναι
αναγκαία για να κριθεί, αν στη συγκεκριμένη περίπτωση συντρέχουν οι
νόμιμοι όροι της ουσιαστικής διάταξης που εφαρμόσθηκε ή δεν συντρέχουν,
ώστε να αποκλείεται η εφαρμογή της, καθώς και όταν η απόφαση έχει
ανεπαρκείς ή αντιφατικές αιτιολογίες ως προς το νομικό χαρακτηρισμό των
περιστατικών που έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της
δίκης.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από
την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο, ύστερα από ανέλεγκτη εκτίμηση
των αποδείξεων, δέχθηκε τα εξής: "Στις 20.4.2003, ημέρα Κυριακή, και
στις 21.4.2003, ημέρα Δευτέρα, σε ειδησεογραφικά δελτία και ενημερωτικές
εκπομπές του τηλεοπτικού σταθμού ..., ιδιοκτησίας της πρώτης εναγομένης
εταιρίας, που εκπροσωπεί νομίμως ο δεύτερος εναγόμενος Κ. Α., έγιναν
αναφορές στο πρόσωπο του ενάγοντος. Οι αναφορές αυτές προξενήθηκαν από
το από 18.4.2003 επίσημο δελτίο που εξέδωσε η Ελληνική Αστυνομία και στο
οποίο γίνεται η κάτωθι αναφορά, ως προς τον ενάγοντα: "Από την υπηρεσία
μας την 18.4.2003 εξαρθρώθηκε τετραμελής ομάδα ατόμων, η οποία κατείχε
και διακινούσε ποσότητες κοκαΐνης και ακατέργαστης κάνναβης σε
χρήστες-τοξικομανείς της περιοχής .... Συνελήφθησαν: Α) Κ. Θ. του Μ.
..., Β) Σ. Κ. του Ι. ..., Γ) Χ. Χ. του Κ., γεν. το 1952 στην Αθήνα,
κάτοικος ..., επιχειρηματίας και Δ) Κ. Α. του Δ. ... Κατασχέθηκαν 1)
ποσότητα κοκαΐνης, βάρους 46,1 γραμμαρίων, 2) ποσότητα ακατέργαστης
ινδικής κάνναβης, βάρους 189,8 γραμμαρίων, 3) ένα αυτοσχέδιο
τσιγαριλίκι, 4) ένα πιστόλι μάρκας GZ, σειρά 99, διαμετρήματος 9 mm με
γεμιστήρα, 5) 47 φυσίγγια των 9mm, 6) το χρηματικό ποσό των 1.300 ευρώ,
7) μία συσκευή κινητής τηλεφωνίας, 8) μία ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας.
Ειδικότερα, στην υπηρεσία μας περιήλθε πληροφορία ότι ιδιοκτήτης
πολυτελούς RESTAURANT στο ... κατέχει και διακινεί ποσότητες ναρκωτικών
σε χρήστες του ... και της .... Μετά από κατάλληλη αξιοποίηση και
εκμετάλλευση της πληροφορίας εντοπίσθηκε στο ... ο Κ., ο οποίος διέθετε
στην ίδια περιοχή διαμέρισμα, το οποίο χρησιμοποιούσε σαν "καβάντζα".
Αυτός τέθηκε υπό παρακολούθηση και διαπιστώθηκε ότι είχε συχνές επαφές
με τους Χ. και Κ., που διαμένουν στην ίδια περιοχή και αντάλλασσαν
καθημερινά επισκέψεις στα σπίτια τους και στο RESTAURANT του. Επίσης
διαπιστώθηκε ότι τον επισκεπτόταν ο Σ., ο οποίος διατηρεί επιχειρήσεις
στη ... και στη Αθήνα. Τη 18.4.2003, βράδυνες ώρες, επισκέφθηκε ξανά τον
Κ. ο Σ. και όταν επιβεβαιώθηκε ότι έγινε συναλλαγή πλησίον του
καταστήματος του στο ..., επενέβησαν οι αστυνομικοί της Υπηρεσίας μας
και τον συνέλαβαν, κατάσχοντας ένα γραμμάριο κοκαΐνης και ένα
τσιγαριλίκι που αγόρασε από αυτόν. Στη συνέχεια έγινα οι συλλήψεις των
λοιπών και κατασχέθηκαν τα προαναφερόμενα ναρκωτικά, χρήματα, όπλο,
σφαίρες. Με τη σχηματισθείσα σε βάρος τους δικογραφία οδηγήθηκαν στον
Εισαγγελέα Πλημ/κών Αθηνών". Το ως άνω περιστατικό, που απεστάλη από την
ΕΛΑΣ και στον ανωτέρω τηλεοπτικό σταθμό, παρουσιάστηκε σε εκπομπές του
από τους δημοσιογράφους Γ. Λ. και Χ. Λ. τόσο σε δελτία ειδήσεων όσο και
σε ειδική εκπομπή που παρουσιάζει η ανωτέρω δημοσιογράφος. Ειδικότερα
στην εκπομπή που παρουσίασε ο Γ. Λ. την Κυριακή 20.4.2003 αναφέρθηκε ως
εξής η είδηση: Κύκλωμα επιχειρηματιών που διακινούσε κοκαΐνη στα στέκια
του ... αλλά και στη ..., εξαρθρώθηκε από την Υπηρεσία Δίωξης
Ναρκωτικών. Οι συλληφθέντες χρησιμοποιούσαν για βιτρίνα τα ακριβά
εστιατόρια και μπαρ, ενώ η είδηση της σύλληψης τους έχει αναστατώσει
πολλά γνωστά ονόματα της λεγόμενης καλής κοινωνίας. Στη ... της ξέφρενης
διασκέδασης, της δυνατής μουσικής και του αλκοόλ είχε απλώσει τα δίχτυα
του κύκλωμα επιχειρηματιών και προμήθευε, σύμφωνα με την Αστυνομία, το
ναρκωτικό των πλουσίων, την κοκαΐνη. Η επιχείρηση ήταν καλά στημένη και
τα κέρδη πολλά. Οι γνωστοί επιχειρηματίες χρησιμοποιούσαν για βιτρίνα τα
εστιατόρια και τα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης που είχαν. Όσο για την
πελατεία ... Στα στέκια του ... ήταν γνωστό εδώ και καιρό. Κάποιοι
επιχειρηματίες διακινούσαν μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης με πελατεία ακόμα
και πρόσωπα της λεγόμενης καλής κοινωνίας. Η δράση τους όμως δεν είχε
σταματήσει εδώ, αλλά είχε επεκταθεί και στη .... Το ξήλωμα του
ναρκοκυκλώματος ξεκίνησε όταν αστυνομικοί συνέλαβαν τον επιχειρηματία Κ.
Σ. μετά από αγοραπωλησία χασίς και κοκαΐνης στην περιοχή του ..., κοντά
στο ρεστωράν του 60χρονου Θ. Κ.. Λίγο αργότερα στα χέρια της Αστυνομίας
έπεφτε ένας ακόμη επιχειρηματίας μέλος του κυκλώματος, ο Χ. Χ. ... Κατά
το βραδινό δελτίο ειδήσεων της 20.4.2003, που παρουσίασε ο εκφωνητής Μ.
Κ., λέχθηκε ότι προθεσμία για να απολογηθούν στον ανακριτή τις επόμενες
ημέρες πήραν οι τέσσερις συλληφθέντες για την υπόθεση της διακίνησης
κοκαΐνης στο ... και στη ... και οι τέσσερις πάντως υποστηρίζουν ότι
είναι χρήστες και όχι έμποροι. Ως προς δε τον ενάγοντα αναφέρθηκε ότι ο
Χ. Χ., που πήρε προθεσμία για να απολογηθεί το πρωί της Τετάρτης, είπε
στους αστυνομικούς που τον συνέλαβαν για την κοκαΐνη που βρέθηκε στο
σπίτι του ..."την κοκαΐνη την αγόρασα πριν από μια εβδομάδα από έναν
Αλβανό στο ..., δεν ξέρω το όνομά του", ο δε εμφανισθείς και πάλι Γ. Γ.
αναφέρει και πάλι ότι απόρησε για την εμπλοκή του ενάγοντος και ότι
έκανε φοβερή εντύπωση και παραξένεψε όλο το νησί και στο τέλος της
εκπομπής αυτής αναφέρθηκε ότι η ποσότητα των 46 γρ. κοκαΐνης βρέθηκε στο
σπίτι του Θ. Κ., ο οποίος πήρε προθεσμία να απολογηθεί, δηλαδή έγινε
διάκριση ότι ο ενάγων δεν κατείχε την ανωτέρω ποσότητα κοκαΐνης. Στο
νυχτερινό δελτίο ειδήσεων της 21.4.2003 αναφέρθηκε ότι σάλο προκαλεί η
σύλληψη τεσσάρων επιχειρηματιών που κατηγορούνται ότι διακινούσαν
κοκαΐνη σε γνωστά στέκια του ... και στη ... παρουσιάστηκε όμως και η
άποψη του Δ. Α., κατά τον οποίο η όλη υπόθεση όπως παρουσιαζόταν, είναι
ένα δημιούργημα σε εισαγωγικά, το οποίο δεν φαίνεται από τη δικογραφία, ο
άνθρωπος έκανε μια χρήση ενός γραμμαρίου και τίποτε παραπάνω.
Εμφανίστηκε και πάλι η άποψη του Γ. Γ. και ότι οι κατηγορούμενοι
επιχειρηματίες κρατούνται στην Ασφάλεια Αττικής και ότι θα απολογηθούν
την επόμενη ημέρα στον τακτικό ανακριτή. Επίσης στην εκπομπή της Χ. Λ.,
που έλαβε χώρα στις 21.4.2003, έγινε αναφορά στις συλλήψεις των τεσσάρων
επιχειρηματιών, γνωστών στην Αθήνα και στη ..., στο περιεχόμενο της
κατηγορίας με την επισήμανση ότι αν τελικά αποδειχθεί βεβαίως από τη
δικαιοσύνη ότι είχαν σχέση με εμπορία ναρκωτικών. Ώς προς δε τον
ενάγοντα αναφέρθηκε ότι μιλάμε για πάρα πολύ γνωστούς επιχειρηματίες,
μιλάμε για το Χ. Χ., που επίσης στο σπίτι βρέθηκαν τέσσερα γραμμάρια
κοκαΐνης, ένα εννιάρι πιστόλι και φυσίγγια, ότι είναι άνθρωπος γνωστός
στο ... σαν ο άνθρωπος με το σκύλο, γιατί έχει ένα σκυλί Δαλματίας και
έκανε συνεχώς βόλτες στο ..., πλην όμως και πάλι δηλώθηκε δια του Α. Σ.,
που συμμετείχε στην εκπομπή αυτή δεν κατηγορούνται όλοι για διακίνηση
ναρκωτικών, γιατί είναι άνθρωποι πολύ επώνυμοι, οικογενειάρχες βεβαίως,
αλλά ότι έκαναν χρήση, όπως το ομολογούν οι ίδιοι, ενώ η Αστυνομία
πιστεύει ότι δεν πρόκειται για χρήστες, αλλά για μέλη ενός κυκλώματος,
το οποίο πρέπει να αποδείξει η αστυνομία στο Δικαστήριο και θα δούμε τι
θα γίνει στη συνέχεια. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ενάγων στις 20.4.2003
πράγματι οδηγήθηκε στην ανακρίτρια, ζήτησε προθεσμία που του δόθηκε για
την επομένη, οπότε απολογήθηκε για τις κατηγορίες που του αποδόθηκαν,
ήτοι της αγοράς 3,9 γραμμαρίων κοκαΐνης και ενός γραμμαρίου ακατέργαστης
κάνναβης, της κατοχής των ανωτέρω ποσοτήτων στην οικία του καθώς και
της κατοχής του συγκεκριμένου πιστολιού, που έφερε γεμιστήρα με 3
φυσίγγια, καθώς και άλλων 44 φυσιγγίων διαμετρήματος 9 mm. Ετέθησαν δε
σε βάρος του περιοριστικοί όροι και δη της εγγυοδοσίας 10.000 ευρώ, της
απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και της εμφάνισης μία φορά το μήνα στο
Α.Τ. του τόπου κατοικίας του. Όπως προκύπτει δε από την απόφαση
2186/7.9.2004 του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών ο ενάγων
καταδικάστηκε για προμήθεια και κατοχή των παραπάνω ναρκωτικών ουσιών
για δική του αποκλειστικά χρήση και για το όπλο και τα πυρομαχικά σε
ποινή φυλάκισης ενός μηνός και τριών μηνών αντίστοιχα. Από το παραπάνω
περιεχόμενο των εκπομπών και από τα στοιχεία που ο τηλεοπτικός σταθμός
είχε στην κατοχή του κατά το χρόνο που έγιναν οι εκπομπές, δηλαδή
αποκλειστικά και μόνο από το δελτίο τύπου της ΕΛΑΣ, το οποίο δεν
μπορούσαν να αμφισβητήσουν, αφού είχε εκδοθεί από τον επίσημο φορέα της
Αστυνομίας και την αλήθεια του περιεχομένου αυτού δεν μπορούσαν να
διασταυρώσουν με περαιτέρω επαλήθευση. Αλλά και όσα ακούστηκαν στην
εκπομπή ήσαν αληθή, αφού πράγματι καταλήφθηκε και ο ενάγων με ποσότητα
ναρκωτικών και με όπλο και αρκετά φυσίγγια, αλήθεια ήταν επίσης ότι ήταν
φίλος και γνωστός των άλλων συγκατηγορουμένων του, ότι όλοι ήσαν
επιχειρηματίες σε διάφορους τομείς και κάτοικοι της περιοχής ..., ότι
και ο ενάγων κρατήθηκε προσωρινά έως την απαγγελία της κατηγορίας και
ότι αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, ούτε ήταν νομικά και
πρακτικά δυνατό να έχουν στο χρόνο εκείνο πρόσβαση σε άλλα έγγραφα της
ποινικής δικογραφίας και μάλιστα σε χρόνο πριν καν απολογηθούν κατά τον
οποίο και οι τέσσερις συλληφθέντες εφέροντο ως μέλη ομάδας που
διακινούσε ναρκωτικά και η οποία εξαρθρώθηκε κατά τη σαφή περί τούτου
ανακοίνωση της Αστυνομίας. Ούτε βεβαίως υπήρχε σκοπός δυσφήμησης του
κατηγορουμένου, αφού έγινε αναφορά στην πηγή προέλευσης της πληροφορίας,
αλλά και στη θέση του κατηγορουμένου, ότι δηλαδή έκανε χρήση και
προμηθεύτηκε την ποσότητα προς ιδία χρήση. Αυτό το δήλωσαν ρητά οι
εναγόμενοι δημοσιογράφοι, αλλά και οι τρίτοι, τους οποίους προσκάλεσαν,
όπως οι Γ. Γ., Σ., Α., που μίλησαν για το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο
ενάγων μετά το χαμό της γυναίκας του και για την παρουσία του στη ...,
αλλά και στην περιστασιακή χρήση ναρκωτικών, που ως συμπέρασμα
προερχόταν από την ευρεθείσα μικρή ποσότητα στο σπίτι του ενάγοντος.
Δηλαδή στην περίπτωση αυτή τηρήθηκε ο κώδικας δεοντολογίας με την
έμπρακτη διατύπωση των διαφορετικών απόψεων. Πρέπει να σημειωθεί ότι
κατά το χρόνο εκείνο ομοίως παρουσίαζαν τα σχετικά με την υπόθεση αυτή
περιστατικά και οι εφημερίδες ... Το συμφέρον λοιπόν του κοινού επέβαλλε
την ενημέρωση του για το παραπάνω θέμα της διακίνησης ναρκωτικών, που
απασχολεί την ελληνική κοινωνία, από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και
ιδιαίτερα τον ηλεκτρονικό τύπο, δεδομένου ότι ο δημοσιογράφος έχει
δικαιολογημένο ενδιαφέρον για τη δημοσίευση ειδήσεων σχετικών με τις
πράξεις και τη συμπεριφορά προσώπων, για τα οποία ενδιαφέρεται το
κοινωνικό σύνολο, έτσι ώστε να είναι επιτρεπτά δημοσιεύματα και εκπομπές
με σκοπό την πληροφόρηση, ενημέρωση και κατατόπιση του κοινού, έστω και
αν συνοδεύονται από οξεία κριτική και δυσμενείς χαρακτηρισμούς των
προσώπων, διότι άλλως θα επιβαλλόταν καθήκον σιγής στον τύπο. Ούτε
βεβαίως από την ανωτέρω παράθεση αποδεικνύεται υπέρβαση του
αντικειμενικά αναγκαίου μέτρου προς ικανοποίηση του δικαιολογημένου
ενδιαφέροντος για ενημέρωση του κοινού, με βάση τα ως άνω αληθινά
γεγονότα. Στα πλαίσια αυτά, ήτοι της συνταγματικά κατοχυρωμένης
ελευθερίας του τύπου και της κοινωνικής αποστολής του για ενημέρωση του
τηλεοπτικού κοινού σε θέματα επικαιρότητας, ενήργησαν και οι εναγόμενοι,
οι οποίοι είχαν υποχρέωση και επιβεβλημένο καθήκον απέναντι των
ακροατών του σταθμού τους, να προβούν σε δημοσιοποίηση του θέματος, όπως
περιείχετο στο δελτίο τύπου της Αστυνομίας της 18.4.2003, όπου
αναφέρονταν και τα ονόματα των εμπλεκομένων, κατά την επικρατούσα, όπως
αποδείχθηκε, κατά τον κρίσιμο χρόνο πρακτική να δημοσιεύονται τα ονόματα
όσων συλλαμβάνονταν ή εμπλέκονταν σε παράνομες δραστηριότητες και
μάλιστα όχι μόνο από τους δημοσιογράφους, αλλά και από τις επίσημες
αρχές, αφού μέχρι τότε δεν είχε υπάρξει σαφής τοποθέτηση της επίσημης
Αρχής για τη μη δημοσιοποίηση των ονομάτων των εμπλεκομένων σε παράνομες
πράξεις προσώπων (βλ. υπ' αριθ. 67/2002 απόφαση της Αρχής Προστασίας
Προσωπικών Δεδομένων) με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί εύλογα στους
εναγομένους η πεποίθηση ότι η συγκεκριμένη ενέργεια τους δεν ήταν
αντίθετη προς τις συναλλακτικές υποχρεώσεις των. Πράγματι το περιεχόμενο
των ανωτέρω αναφερομένων δελτίων ειδήσεων και της εκπομπής ...
ανταποκρίνεται καθ' ολοκληρία στην πραγματικότητα, τουλάχιστον όπως,
ήταν κατά το χρόνο εκείνο γνωστή στους δημοσιογράφους του σταθμού, η δε
ενασχόληση αυτών με το πρόσωπο του εναγομένου έγινε αποκλειστικά και
μόνο από δικαιολογημένο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον για την ενημέρωση και
πληροφόρηση του τηλεοπτικού κοινού, σχετικά με το ιδιαίτερα σοβαρό και
σπουδαίο ζήτημα του κινδύνου από τα ναρκωτικά και συγκεκριμένα αυτό που
με βάση την επίσημη ανακοίνωση της Ελληνικής Αστυνομίας αφορούσε τη
σύλληψη τεσσάρων επιχειρηματιών, προσώπων της οικονομικής και κοινωνικής
ζωής του τόπου, με την κατηγορία της συγκρότησης ομάδας που κατείχε και
διακινούσε σκληρά ναρκωτικά (κοκαΐνη) στην καρδιά της Αθήνας (...),
καθώς και στη ..., την εξάρθρωση της ομάδας αυτής και την παραπομπή των
μελών της στη δικαιοσύνη. Επίσης κάθε αναφορά έγινε καλόπιστα και χωρίς
κανένα σκοπό προσβολής της προσωπικότητας ή εξύβρισης του ενάγοντος,
αλλά απέβλεπαν αποκλειστικά στην ενημέρωση του κοινού του σταθμού σε
σχέση με το σοβαρό και σπουδαίο αυτό ζήτημα, όπως τουλάχιστον το
παρουσίαζε το δελτίο τύπου της ΕΛΑΣ. Δεν υπάρχει δηλαδή στην περίπτωση
αυτή ειδικός σκοπός δυσφήμησης ή εξύβρισης του ενάγοντος, δηλαδή πρόθεση
που να κατευθύνεται ειδικά στην προσβολή της τιμής και της υπόληψης
αυτού, με αποτέλεσμα να αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της δυσφήμησης, όπως
και της απλής εξύβρισης. Ενόψει αυτών, η καταλυτική των αγωγικών
αξιώσεων ένσταση (367 παρ. 1 ΠΚ) που προέβαλαν οι εναγόμενοι, ότι δεν
αποσκοπούσαν στη μείωση του ενάγοντος, αλλά οι εκπομπές έγιναν από
δικαιολογημένο ενδιαφέρον και ειδικότερα για την ενημέρωση του κοινού,
ήταν ουσιαστικά βάσιμη, ενώ αντίθετα η προβληθείσα από τον ενάγοντα,
καθ' υποφορά με την αγωγή του, αντένσταση περί υπάρξεως ειδικού σκοπού
εξυβρίσεως ήταν αβάσιμη. Επίσης υπό τα ανωτέρω αναφερόμενα δεν μπορεί να
αποδοθεί οποιασδήποτε μορφής υπαιτιότητα στους εναγομένους, έστω και με
τη μορφή της ελαφρός αμέλειας, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να γίνει
λόγος για παραβίαση εκ μέρους αυτών των συναλλακτικών υποχρεώσεων του
τύπου, που επιβάλλουν να προηγείται του δημοσιεύματος ο έλεγχος της
αλήθειας των πληροφοριών και των ειδήσεων, προκειμένου το περιεχόμενο
του να συμπίπτει με την πραγματικότητα (αρθρ. 2 παρ. 2, 3 και 9 παρ. 3
του π.δ. 77/2003, αρθρ. 3 παρ. 15 ν. 2328/2003)" ... Έτσι, όπως έκρινε
το Εφετείο, δεν παραβίασε τις ουσιαστικές διατάξεις των άρθρων 14 του
Συντάγματος, 57 παρ.1, 59, 914, 932 ΑΚ, 361, 362, 363, 367 ΠΚ, 7 απρ. 1
του ν. 2472/1997, του άρθρου μόνου παρ.1 του ν. 1178/1981, όπως
τροποποιήθηκε με το ν. 2243/1994, τις οποίες ορθά εφάρμοσε, ούτε στέρησε
την απόφαση του νόμιμης βάσης, αφού από το αιτιολογικό της
προσβαλλόμενης απόφασης προκύπτουν όλα τα περιστατικά, που είναι
αναγκαία στη συγκεκριμένη περίπτωση για την κρίση του δικαστηρίου, ως
προς τη συνδρομή των όρων και προϋποθέσεων των διατάξεων που
εφαρμόστηκαν, ενώ διέλαβε πλήρεις, σαφείς και μη αντιφάσκουσες
αιτιολογίες, ως προς το νομικό χαρακτηρισμό των περιστατικών που έγιναν
δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Επομένως
κρίνονται αβάσιμοι οι δύο λόγοι αναίρεσης από το άρθρο 559 αριθ. 1 και
19 ΚΠολΔ, με τους οποίους υποστηρίζονται τα αντίθετα, και πρέπει να
απορριφθεί η αίτηση αναίρεσης, να καταδικαστεί δε ο αναιρεσείων στα
δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων (176, 183 ΚΠολΔ), όπως ορίζεται στο
διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 23.12.2010 αίτηση του Χ. Χ. για αναίρεση της απόφασης 4153/2008 του Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά
έξοδα των αναιρεσιβλήτων, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων
επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 7.1.2013
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 19 Μαρτίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
