Οι διατάξεις με τις οποίες προβλέπεται η
αποκλειστική αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου για την εκδίκαση της ανακοπής
για την ακύρωση εκτέλεσης που επισπεύδεται από την Α.Τ.Ε. παραβιάζουν
την συνταγματική αρχή της ισότητας, και ως εκ τούτου είναι ανίσχυρες.
Και η εν λόγω ανακοπή υπάγεται στην αρμοδιότητα του μονομελούς
πρωτοδικείου. Ο διάδικος που υποστηρίζει ότι η υπόθεσή του έπρεπε κατά
νόμο να εισαχθεί για εκδίκαση σε δικαστήριο ανώτερο από εκείνο στο οποίο
πράγματι εισήχθη, δεν χρειάζεται για το παραδεκτό του σχετικού
αναιρετικού λόγου να επικαλείται και περαιτέρω έννομο προς τούτο
συμφέρον.
Αριθμός 1408/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α2' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Αθανάσιο
Κουτρομάνο, Αντιπρόεδρο, Κωνσταντίνο Τσόλα, Ευφημία Λαμπροπούλου,
Γεράσιμο Φουρλάνο και Στυλιανή Γιαννούκου, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο κατάστημά
του, στις 14 Ιανουαρίου 2013, με την παρουσία και της γραμματέως
Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1) Ανώνυμης εταιρείας με
την επωνυμία "... Α.Ε." που εδρεύει στην ... και εκπροσωπείται νόμιμα,
2) Ε. Ζ. του Ι. και 3) Ε. χήρας Ι. Ζ., κατοίκων ... οι οποίοι
εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Παναγιώτη Σιμιτό.
Της αναιρεσίβλητης: Υπό ειδική εκκαθάριση
τελούσης ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία "Αγροτική Τράπεζα
της Ελλάδος Α.Ε.", που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα από
τον ειδικό εκκαθαριστή της Ν. Μ., η οποία εκπροσωπήθηκε από τον
πληρεξούσιο δικηγόρο της Νικόλαο Ξανάλατο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 3-3-2006
ανακοπή των ήδη αναιρεσειόντων, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο
Νάξου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 45/2006 του ίδιου Δικαστηρίου και
100/2009 του Εφετείου Αιγαίου. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως
ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 9-11-2009 αίτησή τους, η οποία
επαναφέρεται για συζήτηση με την από 17-11-2011 κλήση τους.
Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής που
εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο
πάνω. Η εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ευφημία Λαμπροπούλου ανέγνωσε την από
3-2-2011 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την αναίρεση της
προσβαλλόμενης αποφάσεως κατά παραδοχή του μόνου λόγου αναιρέσεως.
Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειόντων ζήτησε την
παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη της αναιρεσίβλητης στη δικαστική
δαπάνη. Ο πληρεξούσιος της αναιρεσίβλητης ανακοίνωσε στο δικαστήριο ότι
ήδη αυτή έχει τεθεί υπό ειδική εκκαθάριση, ζήτησε δε την απόρριψη της
αιτήσεως και την καταδίκη των αναιρεσειόντων στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ο λόγος αναιρέσεως του άρθρου 559 αριθ.1 εδ.α
Κ.Πολ.Δ. για παραβίαση κανόνα του ουσιαστικού δικαίου ιδρύεται αν το
δικαστήριο δεν εφάρμοσε τέτοιο κανόνα ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις της
εφαρμογής του ή αν εφάρμοσε αυτόν ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν
προσέδωσε στον εφαρμοστέο κανόνα διαφορετική έννοια από την αληθινή
(Ολ.Α.Π.36/1988, Α.Π.7/2006). Εξάλλου από την αρχή της ισότητας που
καθιερώνει το άρθρο 4 παρ.1 του Συντάγματος δεσμεύεται ο κοινός
νομοθέτης, όταν πρόκειται να ρυθμίσει ουσιωδώς όμοιες καταστάσεις ή
σχέσεις ή κατηγορίες προσώπων, να μην τις μεταχειρίζεται κατά τρόπο
ανόμοιο είτε με τη μορφή ενός χαριστικού μέτρου ή προνομίου που δεν
συνδέεται με αξιολογικά κριτήρια είτε με τη μορφή της επιβολής μιας
αδικαιολόγητης επιβαρύνσεως ή της αφαιρέσεως δικαιωμάτων που
αναγνωρίζονται από γενικότερο κανόνα, εκτός αν η ιδιαίτερη ρύθμιση
υπαγορεύεται από ειδικές περιστάσεις που τη δικαιολογούν ή επιβάλλεται
από λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, διότι
διαφορετικά δημιουργείται ανισότητα στη νομοθετική μεταχείριση της αυτής
κατηγορίας. Η συνδρομή δε των ειδικών περιστάσεων ή του γενικότερου
κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος υπόκειται στον έλεγχο των δικαστηρίων
(Ολ.Α.Π.3/2006, 38/2005, 30/2005, 23/2004). Περαιτέρω σύμφωνα με το
άρθρο 1 παρ.1 του ιδρυτικού της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος
ν.4332/1929, η Α.Τ.Ε. αποτελεί αυτόνομο τραπεζικό οργανισμό κοινωφελούς
χαρακτήρα με σκοπό την ενάσκηση της αγροτικής πίστεως σε όλες της μορφές
της, την ενίσχυση της συνεταιριστικής οργανώσεως και τη βελτίωση των
όρων διεξαγωγής των γεωργικών εν γένει και συναφών εργασιών. Με τις
διατάξεις των άρθρων 8 έως 15 του καταστατικού ν.4332/1929 καθιερώθηκε
υπέρ της Α.Τ.Ε. σειρά ειδικών προνομίων, ουσιαστικών και δικονομικών,
μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η καθιέρωση της αποκλειστικής
αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου του τόπου της έδρας του επισπεύδοντος την
εκτέλεση καταστήματος, υποκαταστήματος ή πρακτορείου ή ανταποκριτή της
τράπεζας, ως αρμοδίου δικαστηρίου για την εκδίκαση της ανακοπής κατά της
εκτελέσεως, με σκοπό τη διευκόλυνση και αποτελεσματικότερη εξασφάλιση
της Α.Τ.Ε. Αργότερα με σειρά νομοθετικών διατάξεων, μεταβλήθηκε ο
νομικός χαρακτήρας και η δομή της Α.Τ.Ε. Αρχικά με το άρθρο 8
ν.1697/1987 επεκτάθηκε ο σκοπός της Α.Τ.Ε. στη διενέργεια οποιασδήποτε
τραπεζικής εργασίας στο πλαίσιο του καταστατικού της κατόπιν αποφάσεων
των νομισματικών αρχών. Στη συνέχεια, με το άρθρο 26 παρ.1 ν.1914/1990, η
Α.Τ.Ε. μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία και προβλέφθηκε η κατάρτιση του
καταστατικού της σύμφωνα με τις διατάξεις περί ανώνυμων τραπεζικών
εταιρειών και η έγκρισή του με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών
και Γεωργίας, ενώ εισήχθη και στο Χρηματιστήριο και τέλος με το
ν.2076/1992, ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η οδηγία 89/646/ΕΟΚ. Για
τις άλλες τράπεζες, στις οποίες εφαρμόζεται χωρίς εξαίρεση το ν.δ. της
17-7/13-8-1923, για την εκδίκαση της ανακοπής κατά της εκτελέσεως
αρμόδιο είναι το μονομελές πρωτοδικείο (άρθρο 53 παρ.2
ν.δ.17-7/13-8-1923 σε συνδ. με άρθρο 933 παρ.1 Κ.Πολ.Δ.). Από τα
παραπάνω συνάγεται ότι οι διατάξεις που αναφέρονται στο ανωτέρω προνόμιο
της Α.Τ.Ε. και συγκεκριμένα οι ρυθμίσεις των άρθρων 11 παρ.4 και 14
παρ.1 ν.4332/1929, με τις οποίες αποκλειστικά αρμόδιο για την εκδίκαση
της ανακοπής κατά της εκτελέσεως που επισπεύδεται από την Α.Τ.Ε. είναι
το ειρηνοδικείο, παραβιάζουν τη συνταγματική αρχή της ισότητας, διότι
θέτουν τους οφειλέτες της Α.Τ.Ε. σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους
οφειλέτες άλλων τραπεζών, χωρίς να επιβάλλεται η εξαίρεση αυτή από
λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος. Κατά συνέπεια οι
διατάξεις αυτές είναι ανίσχυρες και αντ' αυτών ισχύουν οι διατάξεις του
ν.δ. της 17-7/13-8-1923, που ισχύουν και για όλες τις άλλες τράπεζες και
επομένως αρμόδιο για την εκδίκαση της ανακοπής κατά της εκτελέσεως
είναι το μονομελές πρωτοδικείο (Ολ.Α.Π.24, 25/2006, Α.Π.177/2011).
Εξάλλου ο διάδικος που υποστηρίζει ότι η υπόθεσή του έπρεπε κατά νόμο να
εισαχθεί για εκδίκαση σε δικαστήριο ανώτερο από εκείνο στο οποίο
πράγματι εισήχθη, δεν χρειάζεται για το παραδεκτό του σχετικού
αναιρετικού λόγου να επικαλείται και περαιτέρω έννομο προς τούτο
συμφέρον, αφού αυτό εμπεριέχεται στην ρητώς διατυπούμενη ή σιωπηρώς
εννοούμενη αξίωσή του να εκδικασθεί η υπόθεσή του από το φυσικό της
δικαστή.
Στην προκειμένη περίπτωση με την από 3-3-2006
ανακοπή τους κατά της αναγκαστικής εκτελέσεως, την οποία άσκησαν οι
αναιρεσείοντες κατά της ήδη αναιρεσίβλητης Αγροτικής Τράπεζας της
Ελλάδος ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου, ζήτησαν να
αναγνωρισθεί η ακυρότητα της επισπευδόμενης από αυτήν σε βάρος τους
αναγκαστικής εκτελέσεως με βάση την από 17-11-2005 κατασχετήρια επιταγή
καθώς και το .../2006 πρόγραμμα αναγκαστικού πλειστηριασμού
συμβολαιογράφου της Θήρας, αλλιώς να ακυρωθεί αυτή και οι πράξεις της
που είχαν διενεργηθεί μέχρι τότε. Οι ανακόπτοντες, για τη θεμελίωση της
καθ' ύλην αρμοδιότητας του μονομελούς πρωτοδικείου προς εκδίκαση της
ανακοπής, ισχυρίσθηκαν μεταξύ άλλων ότι η νόμιμη διαδικασία αναγκαστικής
εκτελέσεως που οφείλει να ακολουθήσει η καθ' ης Α.Τ.Ε. Α.Ε. κατά των
οφειλετών της προς είσπραξη των απαιτήσεών της είναι η διαδικασία του
ν.δ. της 17-7/13-8-1923 "περί ειδικών διατάξεων επί ανωνύμων εταιρειών"
και όχι το εξαιρετικό προνομιακό καθεστώς που θεσπίσθηκε για την Α.Τ.Ε.
κατά τα προεκτεθέντα. Επί της ανακοπής αυτής εκδόθηκε η 45/2006 απόφαση
του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου, με την οποία αυτό κηρύχθηκε αναρμόδιο
καθ' ύλην να δικάσει τη διαφορά και την παρέπεμψε στο Ειρηνοδικείο
Θήρας ως αρμόδιο. Κατά της αποφάσεως αυτής οι αναιρεσείοντες άσκησαν την
από 25-1-2007 έφεσή τους, με το μόνο λόγο της οποίας ισχυρίσθηκαν ότι
κατ' εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου το πρωτοβάθμιο δικαστήριο κηρύχθηκε
αναρμόδιο καθ' ύλην, καθόσον, μεταξύ άλλων, οι διατάξεις του άρθρου 14
παρ.1 ν.4332/1929, στο βαθμό που δεν καταργήθηκαν μετά τη μετατροπή της
Α.Τ.Ε. σε ανώνυμη τραπεζική εταιρεία κερδοσκοπικού χαρακτήρα,
παραβιάζουν τη συνταγματική αρχή της ισότητας γιατί θέτουν τους
οφειλέτες της Α.Τ.Ε. Α.Ε. σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους οφειλέτες
άλλων τραπεζών, χωρίς να επιβάλλεται η ρύθμιση αυτή από λόγους
γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος (άρθρο 4 παρ.1 του
Συντάγματος), καθώς και τις διατάξεις των άρθρων 20 παρ.1 του
Συντάγματος και 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ. Επ' αυτής εκδόθηκε η προσβαλλόμενη
απόφαση, με την οποία το εφετείο δέχθηκε τα ακόλουθα: "Παρά τη νομική
μορφή της ανώνυμης εταιρείας που απέκτησε η Α.Τ.Ε., οι ειδικές γι' αυτήν
ρυθμίσεις διατηρήθηκαν σε ισχύ... Οι διατάξεις του ν.4332/1929 που
καθιερώνουν ειδικά προνόμια υπέρ της Α.Τ.Ε. διατηρήθηκαν σε ισχύ και
μετά τη μετατροπή της Α.Τ.Ε. σε ανώνυμη εταιρεία αλλά και μετά την
εφαρμογή του ν.2076/1992 και έτσι αρμόδιο για την εκδίκαση ανακοπής κατά
της εκτέλεσης που επισπεύδεται από την Α.Τ.Ε. για διαφορές από
δανειστικά συμβόλαια είναι το ειρηνοδικείο της έδρας του καταστήματος
που επισπεύδει... Η... νομοθετική ρύθμιση της καθ' ύλην αρμοδιότητας του
ειρηνοδικείου δεν αντίκειται... στις διατάξεις των άρθρων 4 παρ.1...
του Συντάγματος ούτε σε άλλη συνταγματική διάταξη... ούτε προσβάλλει
αμέσως ή εμμέσως δικαιώματα συνταγματικώς κατοχυρωμένα ή από το Σύνταγμα
απορρέοντα...". Ακολούθως δε απέριψε κατ' ουσίαν την έφεση. Έτσι που
έκρινε το εφετείο παραβίασε τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις του άρθρου
4 παρ.1 του Συντάγματος σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη μείζονα σκέψη της
παρούσης και συνακόλουθα είναι βάσιμος ο μόνος λόγος αναιρέσεως από το
άρθρο 559 αριθ.1 εδ.α Κ.Πολ.Δ. Κατά τη γνώμη όμως ενός μέλους του
δικαστηρίου, του αντιπροέδρου Αθανασίου Κουτρομάνου, η προσβαλλόμενη
απόφαση έπρεπε να αναιρεθεί σύμφωνα με το άρθρο 559 αρ.5 Κ.Πολ.Δ., κατ'
αποδοχή του σχετικού λόγου, με τον οποίο, κατά την εκτίμηση του
νοηματικού του περιεχομένου, προβάλλεται η αναιρετική αυτή πλημμέλεια
(πρβλ. μειοψηφούσα γνώμη στην Ολομ. Α.Π.30/1995).
Περαιτέρω αβασίμως κατά τα προεκτεθέντα
υποστηρίζεται από την αναιρεσίβλητη τράπεζα ότι ο αναιρεσείων δεν έχει
έννομο συμφέρον να προβάλει τον ως άνω λόγο αναιρέσεως, ενώ απαραδέκτως
προβάλλεται από την αναιρεσίβλητη ένσταση δεδικασμένου με τις ενώπιον
του δικαστηρίου αυτού έγγραφες προτάσεις της, οι οποίες κατατέθηκαν μετά
τη συζήτηση της υποθέσεως (άρθρο 570 παρ.1 Κ.Πολ.Δ.) και τα περιστατικά
της θεμελιώσεώς της δεν προκύπτουν από την αυτεπάγγελτη έρευνα του
παραδεκτού της αιτήσεως.
Επομένως πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση
αναιρέσεως, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η
υπόθεση στο Μονομελές Πρωτοδικείο Νάξου σύμφωνα με τις διατάξεις των
άρθρων 579 παρ.1, 580 παρ.2, 535 παρ.2 Κ.Πολ.Δ. (του τελευταίου
αναλογικά εφαρμοζομένου), να καταδικασθεί δε η αναιρεσίβλητη στη
δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων σύμφωνα με το σχετικό αίτημα των
τελευταίων (άρθρα 176, 183 και 191 παρ.2 Κ.Πολ.Δ.).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την 100/2009 απόφαση του Εφετείου Αιγαίου.
Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο Μονομελές Πρωτοδικείο Νάξου.
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων, την οποία ορίζει σε τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 9 Απριλίου 2013.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 27 Ιουνίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
