Το αρμόδιο δικαστήριο δύναται, εάν αυτό δεν
επετεύχθη κατά την ενώπιον των διοικητικών οργάνων διαδικασία, να παρεμβαίνει
διορθωτικώς στη σύμβαση, καθορίζοντας ακόμη και κατά παρέκκλιση από τα
συμφωνηθέντα, την παροχή και την αντιπαροχή, όταν αυτό επιβάλλεται από την καλή
πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, στις περιπτώσεις, δηλαδή, εκείνες, κατά τις οποίες
συντρέχουν απρόβλεπτες συνθήκες, καθιστούν την παροχή που οφείλεται από έναν
από τους αντισυμβληθέντες υπερμέτρως επαχθή και μάλιστα σε βαθμό που υπερβαίνει
τον κίνδυνο, ο οποίος δύναται να αναληφθεί από αυτόν, συμφώνως προς με την καλή
πίστη και τα συναλλακτικά ήθη.
Αριθμός
379/2014
ΤΟ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ
Στ΄
Συνεδρίασε
δημόσια στο ακροατήριό του στις 22 Απριλίου 2013, με την εξής σύνθεση: Αθ.
Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Στ’ Τμήματος, Δ. Αλεξανδρής, Μ. Παπαδοπούλου,
Σύμβουλοι, Θ. Ζιάμου, Π. Χαλιούλιας, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ελ. Γκίκα,
Γραμματέας του Στ’ Τμήματος.
Για
να δικάσει την από 16 Μαρτίου 2009 αίτηση:
της
ανώνυμης τεχνικής εταιρείας με την επωνυμία … που εδρεύει στην Αθήνα (Μονή
Κύκκου 21), η οποία παρέστη με τους δικηγόρους: …... που τους διόρισε με
πληρεξούσιο,
κατά
των Υπουργών: 1) Οικονομίας και Οικονομικών και ήδη Οικονομικών και 2)
Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και ήδη Περιβάλλοντος Ενέργειας
και Κλιματικής Αλλαγής, οι οποίοι δεν παρέστησαν.
Με
την αίτηση αυτή η αναιρεσείουσα εταιρεία επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ.
186/2008 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων.
Η
εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Δ.
Αλεξανδρή.
Κατόπιν
το δικαστήριο άκουσε τους πληρεξούσιους της αναιρεσείουσας εταιρείας, οι οποίοι
ανέπτυξαν και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησαν να
γίνει δεκτή η αίτηση.
Μετά
τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του
δικαστηρίου κ α ι
Α
φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ
κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1.
Επειδή, με την κρινομένη αίτηση, για την άσκηση της οποίας κατεβλήθη το νόμιμο
παράβολο, ζητείται εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς η αναίρεση της 186/2008
αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων, με την οποία απερρίφθη προσφυγή
της ήδη αναιρεσειούσης εταιρείας, αναδόχου, δυνάμει της από 10.4.2003
εργολαβικής συμβάσεως με το αναιρεσίβλητο, του έργου «Παράκαμψη Περιβολιού Ν.
Κέρκυρας», επί διαφοράς ανακυψάσης κατά την εκτέλεση του έργου αυτού, λόγω της
απορρίψεως αιτήματος της αναιρεσειούσης να καθορισθούν νέες τιμές μονάδος για
ορισμένες εργασίες του έργου και να της καταβληθεί ισόποση πρόσθετη αποζημίωση.
2.
Επειδή, στο άρθρο 5 του ν. 1418/1984 (Α΄ 23) ορίζεται ότι: «1. Η σύμβαση για
την κατασκευή του έργου καταρτίζεται με βάση τους όρους της διακήρυξης και των
τευχών και σχεδίων που τη συνοδεύουν, που με την προσφορά του αποδέχεται ο
ανάδοχος ή με βάση την έγκριση για την κατάρτισή της με την οποία συμφωνεί ο
ανάδοχος. Η σύμβαση δεν μπορεί να περιέχει όρους αντίθετους με τα πιο πάνω
στοιχεία. … 13. (όπως η παράγραφος αυτή αναριθμήθηκε με το άρθρο 1 του ν.
2940/2001, Α’ 180/6.8.2001) Στις συμβάσεις κατασκευής δημοσίων έργων
εφαρμόζονται οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά
στο νόμο αυτό ή στα εκτελεστικά του διατάγματα». Περαιτέρω, το άρθρο 7 παρ. 1
του ιδίου νόμου ορίζει ότι: «1. Ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να κατασκευάσει
το έργο κατά τους όρους της σύμβασης και τις σύμφωνες προς αυτή και το νόμο
έγγραφες εντολές του φορέα κατασκευής του έργου. …». Εξάλλου, κατά τις
διατάξεις των άρθρων 200 και 288 του Αστικού Κώδικος, οι οποίες, αποδίδουν
γενική αρχή του δικαίου και έχουν ανάλογη εφαρμογή και επί συμβάσεων περί
εκτελέσεως δημοσίων έργων, το αρμόδιο δικαστήριο δύναται, εάν αυτό δεν
επετεύχθη κατά την ενώπιον των διοικητικών οργάνων διαδικασία, να παρεμβαίνει
διορθωτικώς στη σύμβαση, καθορίζοντας ακόμη και κατά παρέκκλιση από τα συμφωνηθέντα,
την παροχή και την αντιπαροχή, όταν αυτό επιβάλλεται από την καλή πίστη και τα
συναλλακτικά ήθη, στις περιπτώσεις, δηλαδή, εκείνες, κατά τις οποίες συντρέχουν
απρόβλεπτες συνθήκες, οι οποίες, αν και δεν συνεπάγονται την εφαρμογή του
άρθρου 388 του Αστικού Κώδικος, καθιστούν, εντούτοις, την παροχή που οφείλεται
από έναν από τους αντισυμβληθέντες υπερμέτρως επαχθή και μάλιστα σε βαθμό που
υπερβαίνει τον κίνδυνο, ο οποίος δύναται να αναληφθεί από αυτόν, συμφώνως προς
με την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη (ΣτΕ 430/2011, 294/2011, 3714/2010,
1749/2009, 1222/2009, 3090/2007, 378/2006, 262/2006, 1093/2005, 2535/2003).
3.
Επειδή, με την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση έγιναν δεκτά τα εξής: Με την από
10.4.2003 εργολαβική σύμβαση την υπογραφείσα στην Κέρκυρα μεταξύ του νομίμου
εκπροσώπου της αναιρεσειούσης εταιρείας και του Διευθυντού της Διευθύνσεως
Δημοσίων Έργων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, ως εκπροσώπου του Δημοσίου,
ανετέθη στην πρώτη η εκτέλεση του έργου «Παράκαμψη Περιβολιού Ν. Κέρκυρας». Το
εργολαβικό αντάλλαγμα συνεφωνήθη στο ποσό των 4.172.644 ευρώ
(συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.). Προθεσμία περαιώσεως του έργου ωρίσθη το
χρονικό διάστημα των 18 μηνών από την υπογραφή της συμβάσεως. Συμφώνως προς τις
διατάξεις της Ειδικής Συγγραφής Υποχρεώσεων (Ε.Σ.Υ.) και του Τιμολογίου Μελέτης
(Τ.Μ.) του ενδίκου έργου, όπως αυτές παρατίθενται στην προσβαλλομένη απόφαση,
«Για τη λήψη των απαιτουμένων για την εκτέλεση του έργου αδρανών υλικών
λατομείου ή ορυχείου κλπ. η Υπηρεσία δεν θα παραδώσει στον ανάδοχο κανένα λατομείο
ή ορυχείο. Ο ανάδοχος επομένως θα φροντίσει να βρει και χρησιμοποιήσει τις
κατάλληλες πηγές των αδρανών υλικών είτε με μίσθωση, είτε με αγορά των
κατάλληλων θέσεων ή ακόμη με προμήθεια από επιχειρήσεις λατομείων ήδη
λειτουργούσες. Συνεπώς, οι τιμές προσφοράς του αναδόχου για την κατασκευή του
έργου περιλαμβάνουν όλες τις απαιτούμενες από οποιονδήποτε λόγο πρόσθετες
δαπάνες για την προμήθεια από ιδιωτικά λατομεία των αναγκαιούντων αργών υλικών
ή για τη μίσθωση ή αγορά εκτάσεων για την παραγωγή αυτών, αφού παρθούν υπόψη
όλες οι δεσμεύσεις και περιορισμοί που επιβάλλονται για την προστασία του
περιβάλλοντος. β. Για την προμήθεια δανείων υλικών θα χρησιμοποιηθούν
κατάλληλοι γεωτεχνικοί χώροι για τους οποίους θα εξασφαλισθεί η προβλεπόμενη
στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων άδεια. γ. Σε περίπτωση που
εγκριθείσες πηγές αποδειχθούν ακατάλληλες ή ανεπαρκείς, ο ανάδοχος θα φροντίσει
μόνος του να βρει άλλες κατάλληλες πηγές υλικών, που θα προτείνει η Υπηρεσία
για έγκριση. Οποιαδήποτε και αν είναι η θέση των πηγών αυτών, ο ανάδοχος δεν
έχει το δικαίωμα να απαιτήσει πρόσθετη αποζημίωση, είτε γιατί θα υπάρξει ανάγκη
δημιουργίας εγκαταστάσεων για θραύση και αποθήκευση των υλικών μακριά από την
πηγή, είτε γιατί θα εμφανιστούν δυσχέρειες στις μεταφορές από οποιαδήποτε
αιτία» (άρθρο 7.4.2. της Ε.Σ.Υ.), «[… οι παρακάτω δαπάνες … περιλαμβάνονται στο
περιεχόμενο των τιμών του παρόντος Τιμολογίου: 1.3.1. …] 1.3.2 Οι δαπάνες
προμήθειας και μεταφοράς στους τόπους ενσωμάτωσης ή και αποθήκευσης, φύλαξης,
επεξεργασίας και προσέγγισης όλων ανεξάρτητα των υλικών, κυρίων και βοηθητικών
ενσωματωμένων και μη, που είναι αναγκαία για την έντεχνη εκτέλεση των εργασιών,
με όλες τις απαιτούμενες φορτοεκφορτώσεις, χαμένους χρόνους μεταφορικών μέσων
και τις κάθε είδους μετακινήσεις μέχρι και την πλήρη ενσωμάτωση (ή και χρήση
τους) ή και μεταφοράς, σύμφωνα με τα παραπάνω, των περισσευμάτων ή και
ακαταλλήλων προϊόντων ορυγμάτων και αχρήστων υλικών στους κατάλληλους χώρους
απόρριψης, λαμβανομένων υπόψη των οποιωνδήποτε περιβαλλοντικών περιορισμών που
θα ισχύουν, σύμφωνα με την παρακάτω παράγραφο 1.3.32 και τους λοιπούς όρους
δημοπράτησης» (άρθρο 1.3.2. του Τ.Μ.). Η αναιρεσείουσα, με την 14240/11.9.2003
επιστολή της, την οποία υπέβαλε στη Διευθύνουσα Υπηρεσία (ΔΕΚΕ Περιφέρειας
Ιονίων Νήσων), εγνωστοποίησε σ’ αυτήν ότι, κατόπιν σχετικών αποφάσεων του
Νομάρχου Κερκύρας, τα λατομεία του νησιού έπαυσαν να λειτουργούν και, ως εκ
τούτου, δεν ήτο δυνατή η τροφοδοσία αυτής με υλικά σκυροδέματος οδοποιίας,
ενημέρωσε δε την εν λόγω υπηρεσία ότι προέβη σε επαφές και συνεννοήσεις με
λατομεία ευρισκόμενα εκτός του νησιού προκειμένου να προμηθευθεί τα εν λόγω
υλικά. Επί του ως άνω εγγράφου δεν απήντησε η εν λόγω Υπηρεσία, η οποία, όμως,
με το 14240/ 9.10.2003 έγγραφό της ενημέρωσε τη Διεύθυνση Οδικών Έργων – Τμήμα
Κατασκευής Οδών και Γεφυρών του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., σημειώνοντας σ’ αυτό ότι
συνηγορεί για την έγκριση μεταφοράς αδρανών υλικών από λατομεία της
Ηγουμενίτσας, μέχρις ότου επαναλειτουργήσουν τα λατομεία του νομού Κερκύρας.
Στη συνέχεια, η αναιρεσείουσα υπέβαλε στη Διευθύνουσα Υπηρεσία την από
27.5.2004 αίτησή της με την οποία εζήτησε τη σύνταξη νέων τιμών για ορισμένα
άρθρα του τιμολογίου. Ως δικαιολογητικό λόγο, για τη σύνταξη των τιμών για τα
ως άνω άρθρα επεκαλέσθη το γεγονός ότι με αποφάσεις του Νομάρχου Κερκύρας
ανεκλήθησαν οι άδειες των τριών λατομείων που λειτουργούν στο νησί με
αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η προμήθεια των απαιτουμένων υλικών για την
εκτέλεση του έργου, η μεταφορά δε των υλικών επιχωμάτων, δανείων, υλικών
οδοστρωσίας και άλλων αδρανών υλικών αναγκαστικά επραγματοποιείτο από λατομεία
ευρισκόμενα στην περιοχή Παραπόταμος Ηγουμενίτσας και στο Νομό Πρεβέζης. Η
Διευθύνουσα Υπηρεσία, με το 7059/7.6.2004 έγγραφό της απέρριψε το ως άνω αίτημα
της αναιρεσειούσης με την αιτιολογία: α) ότι δεν αναφέρεται στα τεύχη
δημοπρατήσεως του έργου ότι η προμήθεια των κάθε είδους υλικών, των απαραιτήτων
για την εκτέλεση του έργου πραγματοποιείται από τη νήσο της Κερκύρας, β) στο
άρθρο 1 (Γενικοί όροι) του τιμολογίου μελέτης αναφέρεται ότι στις τιμές μονάδος
του τιμολογίου περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και οι δαπάνες προμηθείας και
μεταφοράς στους τόπους ενσωματώσεως όλων ανεξαρτήτως των υλικών, κυρίων και
βοηθητικών, ενσωματωμένων και μη, τα οποία είναι αναγκαία για την έντεχνη
εκτέλεση των εργασιών, με όλες τις απαιτούμενες φορτοεκφορτώσεις, χαμένους
χρόνους μεταφορικών μέσων και τις κάθε είδους μετακινήσεις μέχρι και την πλήρη
ενσωμάτωση, παραγωγή, φορτοεκφόρτωση και μεταφορά στη θέση, ενσωματώσεως με ή
χωρίς τις προσωρινές αποθέσεις και πλάγιες μεταφορές κάθε είδους υλικών
λατομείων, ορυχείων κλπ, γ) στο άρθρο 2 του ιδίου τιμολογίου, όπου
περιγράφονται αρκετά από τα άρθρα, για τα οποία ζητούνται νέες τιμές,
αναφέρεται ότι στην τιμή τους περιλαμβάνεται και η δαπάνη προμηθείας όλων των
απαιτουμένων υλικών επί τόπου του έργου από οποιαδήποτε απόσταση. Κατά του ως
άνω εγγράφου η αναιρεσείουσα υπέβαλε ενώπιον της Προϊσταμένης Αρχής (Διεύθυνση
Οδικών Έργων της Γ.Γ.Δ.Ε. ΥΠΕΧΩΔΕ) την από 30-6-2004 ένστασή της, με την οποία
εζήτησε την ακύρωσή του, ισχυριζομένη α) ότι κατά την σύνταξη των τευχών
δημοπρατήσεως του έργου, του τιμολογίου μελέτης κλπ, καθώς και κατά την
κατάρτιση και υπογραφή της συμβάσεως έλαβε υπ’ όψιν της τις κρατούσες συνθήκες
στη περιοχή του έργου και γενικώς της νήσου Κερκύρας, οι οποίες απετέλεσαν το
δικαιοπρακτικό θεμέλιο για την υπογραφή της συμβάσεως και συγκεκριμένα το
γεγονός ότι στη Κέρκυρα λειτουργούσαν τρία λατομεία από τα οποία και θα
ελάμβανε τα απαραίτητα για την εκτέλεση του έργου αδρανή υλικά για τις εργασίες
επιχώσεως, οδοστρωσίας σκυροδεμάτων και ασφαλτικών, β) ότι η ταυτόχρονη
ανάκληση, αμέσως μετά την εγκατάστασή της στο έργο (25.8.2003) των αδειών
εκμεταλλεύσεως και των τριών λατομείων συνιστά απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών,
την οποία δεν ηδύνατο να προβλέψει, οποιαδήποτε επιμέλεια και αν κατέβαλε και
γ) ότι η συνέχιση των εργασιών με τις συμβατικές τιμές καθιστά υπερμέτρως
επαχθή την παροχή της, καθ’ όσον απαιτείται πλέον μεταφορά των υλικών εκτός της
νήσου Κερκύρας και συγκεκριμένα μεταφορά και αποθήκευση των αδρανών υλικών στα
λιμάνια της Πλαταριάς, της Ηγουμενίτσας και της Σαγιάδας και στη συνέχεια
μεταφορά τους με «φέρρυ-μπόουτ» στην Κέρκυρα, νέα μεταφόρτωσή τους στο λιμάνι
κλπ. Εζήτησε δε να γίνει δεκτό το αίτημά της, το υποβληθέν με το 40/27.5.2004
έγγραφό της για σύνταξη νέων τιμών υλικών επιχώσεως. Ηκολούθησε η υποβολή στην
Προϊσταμένη Αρχή της από 5.10.2004 «συμπληρωματικής» ενστάσεως της
αναιρεσειούσης, με την οποία αυτή εζήτησε το πρώτον, πέραν της συντάξεως νέων
τιμών μονάδος για τις ως άνω εργασίες, και πρόσθετη αποζημίωση ύψους 5.316.199
ευρώ, λόγω απροόπτου μεταβολής των συνθηκών (ανάκληση των αδειών λειτουργίας
των τριών λατομείων που λειτουργούν στη νήσο Κέρκυρα) και συγκεκριμένα: α) για
τις εργασίες των φορτοεκφορτώσεων υλικών στο λιμάνι της Σαγιάδας, το οποίο
ευρίσκεται κοντά στις νέες πηγές λήψεως των υλικών (Σαγιάδα, Ηγουμενίτσα,
Πλαταριά και Πρέβεζα) και στο λιμάνι της Λευκίμμης, β) των απροβλέπτων σταλιών
μηχανημάτων και γ) της απροβλέπτου χερσαίας και θαλασσίας μεταφοράς εκτός της
νήσου Κερκύρας. Ακολούθως αυτή υπέβαλε στην ιδία υπηρεσία (Διευθύνουσα) το από
15.11.2004 έγγραφό της με τον τίτλο «Διευκρινίσεις επί της από 5.10.2004
συμπληρωματικής ένστασης» με το οποίο αναλύει τους λόγους για τους οποίους
υπεχρεώθη να πραγματοποιήσει τις εργασίες απολήψεως των αναγκαίων υλικών από
πηγές εκτός του νομού Κερκύρας. Κατά της σιωπηράς απορρίψεως από την
Προϊσταμένη Αρχή της από 30.6.2004 ενστάσεώς της, η αναιρεσείουσα υπέβαλε
ενώπιον του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. την από 25.11.2004 αίτηση θεραπείας, με την
οποία εζήτησε την ακύρωσή της ισχυριζομένη α) ότι πρέπει να συνταχθούν νέες
τιμές για τις εργασίες, οι οποίες αναφέρονται στην αρχικώς υποβληθείσα στην
υπηρεσία αίτησή της και β) ότι πρέπει να της καταβληθεί πρόσθετη αποζημίωση
ποσού 5.316.199 ευρώ για τις δαπάνες στις οποίες υπεχρεώθη λόγω της επελθούσης
μετά την υπογραφή της συμβάσεως απρόοπτου μεταβολής των συνθηκών. Επί της
αιτήσεως αυτής δεν απήντησε ο Υπουργός εντός της οριζόμενης από το νόμο (άρθρο
12 παρ. 5 του ν. 1418/1984) τριμήνου προθεσμίας από την υποβολή της. Η
αναιρεσείουσα ήσκησε προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων,
ζητώντας την ακύρωση της τεκμαιρομένης απορρίψεως της από 25.11.2004 αιτήσεως
θεραπείας, επί της προσφυγής δε αυτής εξεδόθη η αναιρεσιβαλλομένη απόφαση.
4.
Επειδή, με την ασκηθείσα ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων προσφυγή
της η αναιρεσείουσα προέβαλε (και ανέπτυξε με το από 28.9.2007 υπόμνημα) τους
εξής ισχυρισμούς: α) Κατά το χρόνο δημοπρατήσεως του ενδίκου έργου και συνάψεως
της σχετικής συμβάσεως υπήρχαν εντός της νήσου της Κερκύρας τρία λατομεία, τα
οποία λειτουργούσαν νομίμως ήδη από δεκαετίες, β) η οικονομική προσφορά της
αναιρεσειούσης εβασίσθη, ως προς την κοστολόγηση των εργασιών επιχώσεως,
οδοστρωσίας, σκυροδεμάτων και ασφαλτικών, οι οποίες απαιτούσαν τη χρήση αδρανών
υλικών, στη νόμιμη ύπαρξη και λειτουργία των εν λόγω λατομείων, γ) μετά τη
σύναψη της συμβάσεως και την εγκατάσταση της αναιρεσειούσης στο χώρο του έργου,
και συγκεκριμένα στις 4.9.2003, ανεκλήθησαν με αποφάσεις του Νομάρχου Κερκύρας
οι άδειες εκμεταλλεύσεως και λειτουργίας όλων των λατομείων της νήσου, δ)
κατόπιν αυτού και προκειμένου να ανταποκριθεί στις συμβατικές της υποχρεώσεις,
η αναιρεσείουσα υπεχρεώθη να αναζητήσει πηγές απόληψεως των αναγκαίων για το
έργο υλικών εκτός της νήσου και τελικώς συνεργάστηκε αρχικώς με λατομείο, το
οποίο ευρίσκεται στην περιοχή Παραπόταμος του Νομού Θεσπρωτίας και ακολούθως με
λατομείο, ευρισκόμενο στην περιοχή Θεσπρωτικό του Νομού Πρεβέζης, ε) η μεταφορά
και αποθήκευση των αδρανών υλικών εκτός της νήσου, ήτοι στα λιμάνια της
Πλαταριάς, της Ηγουμενίτσας και της Σαγιάδας, και η εν συνεχεία μεταφορά τους
με «ferry-boat» στην Κέρκυρα επέφεραν επιπρόσθετη σοβαρή οικονομική επιβάρυνση
της αναιρεσειούσης, στ) η αιφνιδία παύση της λειτουργίας των λατομείων της
Κερκύρας συνιστούσε μεταβολή των συνθηκών, επί των οποίων είχε στηριχθεί η
κατάρτιση της συμβάσεως, η μεταβολή δε αυτή, ουδόλως ηδύνατο να προβλεφθεί εκ των
προτέρων και κατέστησε υπερμέτρως επαχθή την οφειλομένη από την αναιρεσείουσα
εταιρεία παροχή, και μάλιστα σε βαθμό, ο οποίος υπερβαίνει τον κίνδυνο που η
εταιρεία ανέλαβε κατά τη σύναψη της συμβάσεως και ζ) η καλή πίστη και τα
συναλλακτικά ήθη επέβαλαν στο διοικητικό εφετείο, συμφώνως προς τα άρθρα 288
και 388 του Αστικού Κώδικος, να προβεί, κατ’ απόκλιση από τα συμφωνηθέντα, στην
αναπροσαρμογή της αμοιβής της αναιρεσειούσης, προκειμένου να αποκατασταθεί η
ισορροπία παροχής και αντιπαροχής. Εν όψει των ισχυρισμών αυτών, η
αναιρεσείουσα εζήτησε με την προσφυγή της να γίνει δεκτό το διττό αίτημά της,
δηλαδή αφ’ ενός η εφαρμογή νέων τιμών μονάδος και αφ’ ετέρου η αναγνώριση
συναφώς και η καταβολή σε αυτήν προσθέτου αποζημιώσεως.
5.
Επειδή, το δικάσαν διοικητικό εφετείο, με την αναιρεσιβαλλομένη απόφασή του,
απέρριψε κατ’ αρχήν την προσφυγή της αναιρεσειούσης, κατά το μέρος που με αυτή
εζήτησε να της καταβληθεί πρόσθετη αποζημίωση, ως απαράδεκτη, λόγω μη τηρήσεως
της νόμιμου προδικασίας. Περαιτέρω δε, κατά το μέρος που η αναιρεσείουσα
εζήτησε να συνταχθούν νέες τιμές μονάδος για ορισμένες εργασίες, το δικαστήριο,
αφού έλαβε υπ’ όψιν τις προεκτεθείσες διατάξεις της Ειδικής Συγγραφής
Υποχρεώσεων και του Τιμολογίου Μελέτης του ενδίκου έργου, έκρινε ότι η μεταφορά
των υλικών, για τα οποία η αναιρεσείουσα εζήτησε τη σύνταξη νέων τιμών μονάδος,
αποτελούσε συμβατική υποχρέωση αυτής και συνεπώς δεν συνιστούν νέες εργασίες,
για τις οποίες και μόνο συντάσσεται Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε., καθώς και ότι δεν αναιρεί τις
συμβατικές υποχρεώσεις αυτής, όπως αυτές προκύπτουν από τα συμβατικά τεύχη, το
γεγονός ότι η Διευθύνουσα Υπηρεσία ανέφερε στα έγγραφα, τα οποία απηύθυνε προς
την Προϊσταμένη Αρχή (14240/9.10.2003) και την αναιρεσείουσα (9439/26.7.2004)
ότι συνηγορεί για την έγκριση μεταφοράς αδρανών υλικών από τα λατομεία
Ηγουμενίτσας και Θεσπρωτικού μέχρις ότου επαναλειτουργήσουν τα λατομεία της
Κερκύρας.
6.
Επειδή, με τα ως άνω δεδομένα, η αναιρεσιβαλλομένη απόφαση αιτιολογείται
πλημμελώς. Τούτο δε διότι η αναιρεσείουσα, με τους προεκτεθέντες ισχυρισμούς
της προσφυγής της, δεν προέβαλε ότι εξετέλεσε νέες εργασίες στο ένδικο έργο, μη
προβλεπόμενες από τη σύμβαση, για τις οποίες έπρεπε να συνταχθεί Πρωτόκολλο
Κανονισμού Τιμών Μονάδος Νέων Εργασιών, αλλά ότι για την εκτέλεση των προβλεπομένων
στη σύμβαση εργασιών υπεβλήθη, λόγω μεταγενεστέρων απροβλέπτων περιστατικών, σε
υπέρογκες δαπάνες, οι οποίες κατέστησαν την οφειλομένη παροχή της, λαμβανομένου
υπ’ όψιν και του συμφωνηθέντος εργολαβικού ανταλλάγματος, υπερμέτρως επαχθή,
και μάλιστα σε βαθμό, ο οποίος υπερβαίνει τον κίνδυνο που ανέλαβε, συμφώνως
προς την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, εν όψει δε αυτού το δικάσαν
δικαστήριο της ουσίας ώφειλε να εξετάσει ητιολογημένως αν συντρέχουν, εν
προκειμένω, οι κατά τον Αστικό Κώδικα (άρθρα 200, 288 και 388) όροι ώστε να
παρέμβει διορθωτικώς στη σύμβαση και να καθορίσει, κατά παρέκκλιση από τα
συμφωνηθέντα, την αμοιβή της αναιρεσειούσης. Συνεπώς, εφ’ όσον το διοικητικό
εφετείο περιωρίσθη στο να αποσαφηνίσει απλώς, ως προς το κρίσιμο ζήτημα, τις
συμβατικές υποχρεώσεις της αναιρεσειούσης, παραλείποντας να εκφέρει τις ως άνω
οφειλόμενες κρίσεις, οι οποίες, ως κρίσεις ουσίας, δεν δύναται να διατυπωθούν
το πρώτον από το αναιρετικό δικαστήριο, καθ’ υποκατάσταση της αιτιολογίας της
αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, η απόφαση αυτή είναι, κατά τα βασίμως
προβαλλόμενα, αναιρετέα (πρβλ. ΣτΕ 774/2011, 430/2011, 294/2011, 3714/2010,
1749/2009, 1222/2009, 3090/2007, 262/ 2006, 1093/2005, 2535/2003).
7.
Επειδή, κατά ταύτα, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινομένη αίτηση να αναιρεθεί η
προσβαλλομένη απόφαση, η δε υπόθεση, μη ούσα εκκαθαρισμένη ως προς το
πραγματικό να παραπεμφθεί για νέα νόμιμο κρίση στο Διοικητικό Εφετείο
Ιωαννίνων.
Δ
ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται
την κρινομένη αίτηση.
Αναιρεί
την 186/2008 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων.
Παραπέμπει
την υπόθεση στο Διοικητικό Εφετείο Ιωαννίνων προς νέα νόμιμη κρίση. Διατάσσει
την απόδοση του κατατεθέντος παραβόλου.
Επιβάλλει
εις βάρος του αναιρεσιβλήτου Ελληνικού Δημοσίου την δικαστική δαπάνη της αναιρεσειούσης
εξ εννιακοσίων είκοσι (920) ευρώ.
Η
διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 30 Απριλίου 2013 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε
δημόσια συνεδρίαση της 29ης Ιανουαρίου 2014.
Ο Πρόεδρος του Στ' Τμήματος Η Γραμματέας του Στ' Τμήματος
Αθ.
Ράντος Ελ. Γκίκα 