Νομικό πρόσωπο (ανώνυμες εταιρίες) - Έλλειψη διοίκησης ή αντίθεση συμφερόντων -. Ο πρόεδρος Πρωτοδικών διορίζει προσωρινή διοίκηση
(69ΑΚ). Σχετική αίτηση. Δικάζεται με την εκουσία δικαιοδοσία. Τέτοια
αίτηση μπορεί να υποβάλλει και ο μέτοχος της Α.Ε. Σύγκρουση καθηκόντων
υπάρχει στις περιπτώσεις του άρθρου 66 και 235ΑΚ αλλά και σε κάθε
περίπτωση. Αν τα μέλη της εταιρίας συμμετέχουν και σε διοίκηση άλλης ανώνυμης εταιρίας ανταγωνιστικής, τότε αντικαθίστανται μόνο τα μέλη εκείνα στο πρόσωπο των οποίων συντρέχει η σύγκρουση συμφερόντων. Περιστατικά.
www.moustakaslaw.com
ΕφΠατρών 5/2010
Από την διάταξη του άρθρου 69ΑΚ, που
εφαρμόζεται και στις ανώνυμες εταιρίες, προκύπτει ότι το Μονομελές
Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας, μπορεί, μετά από αίτηση όποιου έχει
έννομον συμφέρον, να διορίσει προσωρινή διοίκηση της εταιρίας και όταν
τα συμφέροντα των μελών αυτής συγκρούονται με τα συμφέροντα του νομικού
προσώπου, το οποίο έχει δική του προσωπικότητα και είναι υποκείμενο
ξεχωριστών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, διαφορετικών από εκείνα των
φυσικών προσώπων, που μετέχουν στην διοίκηση του.
Η αίτηση αυτή δικάζεται κατά την εκουσία
δικαιοδοσία [άρθρα 8 παρ.2 Εισ.Ν.ΚΠολΔ και 739 επ., 786 Κ.Πολ.Δ]. Τέτοιο
έννομο συμφέρον έχει προδήλως και ο μέτοχος της εταιρίας, επίκληση δε
της ιδιότητας του αυτής αρκεί για την νομιμοποίηση του προς άσκηση της
σχετικής αιτήσεως.
Σκοπός της διατάξεως αυτής του άρθρου 69ΑΚ
είναι η εξυπηρέτηση των καλώς νοουμένων συμφερόντων της εταιρίας και όχι
η καθυπόταξη της πλειοψηφίας στις επιδιώξεις της μειοψηφίας και η
επιβολή των απόψεων της ως προς την διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων,
σύμφωνα με τις επιδιώξεις της μειοψηφίας ή και η διάλυση της εταιρείας.
Η μειοψηφία κατοχυρώνεται με την άσκηση
διαχειριστικού ελέγχου [έκτακτου ή δικαστικού, άρθρο 40 του
ν.2190/1920]. Σύγκρουση συμφερόντων του νομικού προσώπου με εκείνα των
μελών διοίκησης αυτού υπάρχει όχι μόνο στις περιπτώσεις των άρθρων 66
και 235ΑΚ, αλλά και σε κάθε άλλη περίπτωση [ΕΘεσ. 3570/1990 ΕΕμπΔ
1990.76].
Τέτοια σύγκρουση καθηκόντων, που
δικαιολογεί τον διορισμό προσωρινής διοίκησης συντρέχει, συνήθως, όταν
τα μέλη της διοίκησης της εταιρίας συμμετέχουν στην διοίκηση άλλης
εταιρίας, που ενεργεί ανταγωνιστικές πράξεις καθώς και όταν κατά την
εκτέλεση των καθηκόντων τους ενεργούν προς ίδιον όφελος με βλάβη των
εταιρικών συμφερόντων.
Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει τέτοια σύγκρουση
καθηκόντων, το δικαστήριο δεν διορίζει νέα διοίκηση, παύοντας όλα τα
μέλη αυτής, ακόμη και εκείνα, των οποίων τα συμφέροντα δεν συγκρούονται
με τα συμφέροντα της εταιρίας, αλλά αντικαθιστά μόνον εκείνα εξ αυτών,
στο πρόσωπο των οποίων συντρέχει η σύγκρουση συμφερόντων
[Μιχ.Θεοδ.Μαρίνος σε Ελλ.Δνη 44.626, Γεωργακόπουλος Δίκαιο Εταιριών IV
203, Σημαντήρας Γεν.Αρχαί του Αστ.Δικ. 1973.250. ΕΠατρ. 455/1994 Ε.ΕμπΔ
1994.592, αντίθ. ΕΘεσ. 3570/1990 Ε.ΕμπΔ 1990.76].
Η λύση αυτή είναι κατά την κρίση του
δικαστηρίου τούτου ορθότερη, αφενός μεν γιατί είναι σύμφωνη με τον σκοπό
της διάταξης του άρθρου 69ΑΚ, αφετέρου δε διότι δεν είναι επιτρεπτό,
ενόψει και της εταιρικής σύμβασης, να αντικαθίσταται και τα μέλη εκείνα
των οποίων όχι μόνον δεν συγκρούονται τα συμφέροντα, αλλά έχουν επιλεγεί
από τους μετόχους για την διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων, οι οποίοι
μέτοχοι γνωρίζουν καλλίτερα από κάθε άλλο τα συμφέροντα της εταιρίας.
Ούτε, άλλωστε, είναι στο σκοπό της διάταξης
του ως άνω άρθρου, η οιονεί τιμωρία και αποπομπή από την διαχείριση των
εταιρικών υποθέσεων, εκείνων των μελών της διοίκησης, που ασκούν τα
καθήκοντα τους κατά τρόπο σύμφωνο με τον σκοπό της εταιρίας. [βλ.
Μιχ.-Θεοδ.Μαρίνο όπ.π. Ε.Πειρ. 285/1997 ΕλλΔνη 1997.1664]. Τέλος, αν ο
εταιρικός διοικητής λαμβάνει αποφάσεις, που αποκλίνουν από το μέτρο
επιμελείας του άρθρου 22α του ν.2190/1920, τότε προσβάλλει την υποχρέωση
επιμελούς διαχείρισης και όχι την υποχρέωση πίστεως.
Επομένως, δεν συντρέχει περίπτωση διορισμού
διοίκησης, αφού δεν συνιστά λόγω σύγκρουσης συμφερόντων, όταν γίνεται
κακή διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου ή όταν μέτοχοι που
αποτελούν την μειοψηφία, αποδίδουν στα μέλη του ΔΣ παράβαση των νόμων ή
κακή διαχείριση ή άρνηση επιβαλλόμενης ενέργειας ή άρνηση να
λογοδοτήσουν ατομικά προς αυτούς.
Ακόμη και όταν αποδίδεται σ' εκείνους που
διοικούν την ΑΕ, άρνηση να εκτελέσουν τα καθήκοντα τους ή ειδικότερα
άρνηση να εγείρουν αγωγή κατά κυριαρχούντος μετόχου και μελών του ΔΣ δεν
υφίσταται σύγκρουση καθηκόντων, που δικαιολογεί τον διορισμό προσωρινής
διοίκησης και δεν μπορεί, επίσης, να ζητηθεί τέτοιος διορισμός για να
διενεργηθεί τακτικός ή έκτακτος διαχειριστικός έλεγχος της ΑΕ, αφού με
την διάταξη του άρθρου 40 ν.2190/1920 ρυθμίζεται πως, πότε και υπό ποίες
προϋποθέσεις ενεργείται ο έλεγχος αυτός.
Η υπαγωγή της μη επιμελούς διαχείρισης
[κακοδιαχείρισης], ως πραγματικού του άρθρου 69ΑΚ με έννομη συνέπεια την
αντικατάσταση των εταιρικών διοικητών κείται όχι μόνον εκτός πεδίου
εφαρμογής της διάταξης, αλλά παρεμποδίζει και την επιχειρηματική
δραστηριότητα, αφού η έννομη αυτή συνέπεια κλείνει ένα χώρο, που πρέπει
να παραμείνει ελεύθερος από νομικές κυρώσεις [ΑΠ 765/2005 ΕλΔνη 46.1112,
ΕΑ 1282.2007 ΕλΔνη 48.893, ΕΑ 2553/2004 ΕλλΔνη 45.1699].
Αίτηση διορισμού προσωρινού ΔΣ, που
στηρίζεται στον ως άνω λόγο πρέπει να απορρίπτεται ως νομικά αβάσιμη.
Φυσικά δεν αποκλείεται η κακοδιαχείριση να οφείλεται σε σύγκρουση
συμφερόντων ή να συμπίπτει με αυτήν [πχ. εκποίηση περιουσιακού στοιχείου
της εταιρίας σε χαμηλή τιμή προς ανταγωνιστική επιχείρηση], οπότε
πληρούται το πραγματικό του άρθρου 69ΑΚ [Μαρίνος όπ.π].
Στην προκειμένη περίπτωση με βάση τα
εκτιθέμενα στην υπό κρίση αίτηση, αυτή είναι απορριπτέα ως μη νόμιμη,
καθόσον τα επικαλούμενα πραγματικά περιστατικά και αληθή υποτιθέμενα
εμπίπτουν στην έννοια της πλημμελούς διαχείρισης των εταιρικών υποθέσεων
από τους τρεις πρώτους των καθ'ών-μέλη του ΔΣ της τέταρτης των καθ' ών η
αίτηση εταιρίας και ειδικότερα στην εικαζόμενη άρνηση του Διοικητικού
Συμβουλίου να ασκήσει την αγωγή της τετάρτης των καθ'ών κατά των τριών
πρώτων των καθ' ών καθώς και να υποβάλει έγκληση εις βάρος αυτών επί
υπεξαιρέσει, αφού αποτελούν την πλειοψηφία του Διοικητικού Συμβουλίου
και δεν συνιστούν σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του νομικού προσώπου της
τέταρτης των τριών πρώτων των καθ' ών -μελών της Διοίκησης αυτής, η
οποία να πληροί το πραγματικό της διάταξης του άρθρου 69ΑΚ, που να
δικαιολογεί τον διορισμό προσωρινής διοίκησης, σύμφωνα με τα
προεκτεθέντα στην αρχή αυτής της σκέψεως.
Το πρωτοβάθμιο, επομένως, Δικαστήριο το
οποίο με την εκκαλουμένη απόφαση του, απέρριψε ως μη νόμιμη την αίτηση,
δεν έσφαλε στην ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και τα αντίθετα
υποστηριζόμενα με τους πέμπτο και έκτο λόγους εφέσεως είναι απορριπτέα
ως αβάσιμα καθώς και η κρινομένη έφεση στο σύνολο της.
