23.4.14

ΑΠ 936/2013: ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Μη καταβολή χρεών στο Δημόσιο - Ποινική ευθύνη νομικού προσώπου - Ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία -. Για την αξιόποινη πράξη της μη καταβολής χρεών στο Δημόσιο, όταν αυτή τελείται στο πλαίσιο λειτουργίας ανώνυμης εταιρείας, η ποινική δίωξη ασκείται στους προέδρους των Δ.Σ., στους διευθύνοντες ή εντεταλμένους ή συμπράττοντες συμβούλους ή διοικητές ή γενικούς διευθυντές ή διευθυντές αυτών ή σε κάθε πρόσωπο εντεταλμένο, είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση, είτε από δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών, σωρευτικά ή μη. Αν ελλείπουν όλα τα παραπάνω πρόσωπα, οι ποινές επιβάλλονται κατά των μελών των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς ένα από τα παραπάνω καθήκοντα. Είναι ορθή και αιτιολογημένη η καταδίκη του κατηγορούμενου για μη καταβολή χρεών στο Δημόσιο, εφόσον το δικαστήριο δικαιολογημένη διαπίστωσε, ανάμεσα στα άλλα, ότι τα χρέη της οφειλέτριας ανώνυμης εταιρείας δημιουργήθηκαν κατά το χρόνο που αυτός ήταν διευθύνοντας σύμβουλος του νομικού προσώπου. 

Αριθμός 936/2013 

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ 

Ε' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Χαράλαμπο Δημάδη Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Βιολέττα Κυτέα, Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, Αικατερίνη Βασιλακοπούλου - Κατσαβριά και Χρυσούλα Παρασκευά - Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 1 Φεβρουαρίου 2013, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αναστάσιου Κανελλόπουλου (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Κ. Κ. του Ε., κατοίκου ... που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Φώτιο Μήτση, για αναίρεση της υπ'αριθ.19225/2012 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημ/κείου Αθηνών.
Το Τριμελές Πλημ/κείο Αθηνών με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 21 Μαΐου 2012 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 712/2012.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 25 § 1 του Ν. 1882/1992, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 23 § 1 του Ν. 2523/1957 και στη συνέχεια με το άρθρο 34 § 1 του Ν. 3220/1-1-2004 η καθυστέρηση καταβολής των βεβαιωμένων χρεών στις Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΔΟΥ) και τα τελωνεία, χρεών προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών, διώκεται ύστερα από αίτηση του προϊσταμένου της ΔΟΥ ή του τελωνείου προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας τους και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης α) τεσσάρων τουλάχιστον μηνών εφόσον το συνολικό χρέος από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών, ο οποίος συνοδεύει υποχρεωτικά την ως άνω αίτηση και υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ, β) έξι τουλάχιστον μηνών, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α, υπερβαίνει το ποσό των 50.000 ευρώ, και γ) ενός τουλάχιστον έτους, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α, υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 2 εδ. α του Ν. 1882/1990 "στις πιο κάτω περιπτώσεις οφειλετών του Δημοσίου και τρίτων, πλην ιδιωτών, οι προβλεπόμενες ποινές που αναφέρονται στην παράγραφο του παρόντος άρθρου, επιβάλλονται, προκειμένου για ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες, στους προέδρους των Δ.Σ., στους διευθύνοντες ή εντεταλμένους ή συμπράττοντες συμβούλους ή διοικητές ή γενικούς διευθυντές ή διευθυντές αυτών ή σε κάθε πρόσωπο εντεταλμένο, είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση, είτε από δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών, σωρευτικά ή μη. Αν ελλείπουν όλα τα παραπάνω πρόσωπα, οι ποινές επιβάλλονται κατά των μελών των διοικητικών συμβουλίων των εταιριών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς ένα από τα καθήκοντα που αναφέρονται πιο πάνω". Κατά δε την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 23 του Ν. 2523/1997, "για τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παρ. 2 του παρόντος άρθρου (ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες, κτλ.), η ποινική δίωξη ασκείται για χρέη προς το Δημόσιο και τρίτους, πλην ιδιωτών, που ήταν βεβαιωμένα κατά το χρόνο απόκτησης της πιο πάνω ιδιότητας ή βεβαιώθηκαν κατά τη διάρκεια που είχαν τη συγκεκριμένη ιδιότητα, ανεξάρτητα αν μεταγενέστερα απέβαλαν την ιδιότητα αυτή με οποιονδήποτε τρόπο ή για οποιαδήποτε αιτία, καθώς και για χρέη που βεβαιώθηκαν, ανεξάρτητα από τη λύση ή μη των νομικών προσώπων, αλλά γεννήθηκαν ή ανάγονται στο χρόνο που είχαν την ιδιότητα αυτή...". Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναίρεσης κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ΚΠΔ, όταν εκτίθενται σ' αυτή με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελίωσαν και οι νομικοί συλλογισμοί με τους οποίους έγινε η υπαγωγή των περιστατικών που αποδείχθηκαν στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόστηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο. Δεν αποτελεί όμως λόγο αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων. Η ύπαρξη δόλου που απαιτείται κατά το άρθρο 26 παρ. 1 του ΠΚ για τη θεμελίωση της υποκειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος, δεν είναι κατ' αρχήν ανάγκη να αιτιολογείται ιδιαιτέρως, αφού ο δόλος ενυπάρχει στη θέληση παραγωγής των περιστατικών που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και εξυπακούεται ότι προκύπτει από την πραγμάτωση των περιστατικών αυτών, τούτων, εκτός αν αξιώνονται από τον νόμο πρόσθετα στοιχεία, για την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος. Επίσης η επιβαλλόμενη από τις πιο πάνω διατάξεις ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της δικαστικής απόφασης, πρέπει να εκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς του κατηγορουμένου, δηλαδή εκείνους που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας από τον κατηγορούμενο ή τον συνήγορο του και τείνουν στην άρση του αδίκου χαρακτήρα της πράξης ή της ικανότητας προς καταλογισμό ή στη μείωση αυτής ή στην εξάλειψη του αξιοποίνου ή στη μείωση της ποινής, υπό την προϋπόθεση ότι οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν προβληθεί κατά τρόπο σαφή και ορισμένο. Ισχυρισμός όμως ο οποίος αποτελεί άρνηση του αντικειμενικού και υποκειμενικού στοιχείου του εγκλήματος και, συνεπώς, της κατηγορίας ή απλό υπερασπιστικό επιχείρημα, δεν είναι αυτοτελής, με την πιο πάνω έννοια, γι'αυτό το δικαστήριο της ουσίας δεν έχει υποχρέωση να αιτιολογήσει ειδικά την απόρριψή του. Στην προκειμένη περίπτωση όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη υπ' αριθμό 19225/2012 απόφαση το Τριμελές Πλημ/κείο Αθηνών, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και του επέβαλε ποινή φυλακίσεως 4 ετών. Στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως το δικάσαν εφετείο, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε, ανελέγκτως, κατά λέξη τα εξής: "ότι ο κατηγορούμενος έχει τελέσει την πράξη που του αποδίδει το κατηγορητήριο και πρέπει να κηρυχθεί ένοχος, διότι στην Αθήνα την 1-3-2005, όντας οφειλέτης του Δημοσίου και ενώ τα χρέη του κατέστησαν ληξιπρόθεσμα, κατά την ισχύν του ν. 3220/2004, με πρόθεση καθυστέρησε την καταβολή χρεών προς το Δημόσιο για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 4 μήνες, το δε ποσό της ληξιπρόθεσμης καταβολής οφειλής με τις κάθε είδους προσαυξήσεις υπερβαίνει τα 120.000 €. Ειδικότερα ενώ είχαν βεβαιωθεί σε βάρος της εταιρείας με την επωνυμία "UNIFOOD A.E. ΤΡΟΦΙΜΩΝ" στην οποία ο κατηγορούμενος ήταν διευθύνων σύμβουλος κατά το χρονικό διάστημα που βεβαιώθηκαν αυτά διάφορα χρέη υπέρ του Δημοσίου στην ΔΟΥ ΦΑΒΕ Αθηνών, όπως αναλυτικά αναφέρονται παρακάτω, ηθελημένα δεν κατέβαλε ποσό 944.697,33 ευρώ, που αφορά βεβαιωμένα χρέη της ανωτέρω εταιρίας προς το Δημόσιο. Ειδικότερα πρόκειται για 1) πρόστιμο Κ.Β.Σ. έτους 1993 με στοιχεία βεβαίωσης 3174/30-4-2004, ύψους 723.976 ευρώ ως ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο και 203.799,23 ευρώ ως συνεισπραττόμενα ποσά και συνολικά 927.725,23 πληρωτέα σε έξι μηνιαίες δόσεις με ημερομηνία λήξης α' δόσης στις 28-5-2004 και λήξης τελευταίας δόσης στις 28-10-2004 και 2) πρόστιμο Κ.Β.Σ. έτους 1994 με στοιχεία βεβαίωσης 3174/30-4-2004 ποσού 13.200€. ως ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο και 3.715 ευρώ ως συνεισπραττόμενα ποσά και συνολικά 16.915,85 € πληρωτέα σε έξι μηνιαίες δόσεις με ημερομηνία λήξης της α' δόσης στις 28-5-2004 και της τελευταίας στις 29-6-2004 και συνολικά ποσό 944.694,09 (927.725,80 + 16.918,80) ευρώ. Το γεγονός ότι κατηγορούμενος απεχώρησε, όπως ισχυρίζεται από τη θέση του διευθύνοντος Συμβουλίου το έτος 1995, δεν αίρει την ποινική του ευθύνη (αρ. 25 § 3 του Ν. 1822/1990) γιατί τα ανωτέρω χρέη βεβαιώθηκαν το έτος 1994, δηλ. όταν αυτός είχε την ιδιότητα του Διευθύνοντος συμβούλου, ανεξάρτητα αν μεταγενέστερα την απέβαλε με οποιοδήποτε τρόπο ή για οποιαδήποτε αιτία". Κατά το διατακτικό της εν λόγω αποφάσεως ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος "διότι ενώ είχαν βεβαιωθεί σε βάρος της εταιρίας με την επωνυμία "UNIFOOD A.E. ΤΡΟΦΙΜΩΝ" της οποίας ο κατηγορούμενος τυγχάνει δ/νων σύμβουλος, διάφορα χρέη υπέρ του Δημοσίου στη Δ.Ο.Υ. ΦΑΒΕ ΑΘΗΝΩΝ, ηθελημένα δεν κατέβαλε συνολικό ποσό 944,621,43 € που αφορά 1)πρόστιμο Κ.Β.Σ. έτους 1993 με στοιχεία βεβαίωσης 3174/30-4-2004 ύψους 723.976 € ως ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο και 203.799,23 €, ως συνεισπραττόμενα ποσά και συνολικά 927.775 ευρώ πληρωτέα σε έξι μηνιαίες δόσεις με ημερομηνία λήξης α' δόσεως στις 28-5-2004 και λήξης τελευταίας δόσης στις 29-10-2004 και 2)πρόστιμο Κ.Β.Σ. έτους 1994 με στοιχεία βεβαίωσης 3174/30-4-2004 ύψους 13.200 ευρώ ως ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο και 3.715 ευρώ ως συνεισπραττούμενα ποσά και συνολικά 16.915,80 ευρώ πληρωτέα σε έξι μηνιαίες δόσεις, με ημερομηνία λήξης της πρώτης στις 28-5-2004 και ημερομηνία λήξης της τελευταίας στις 29-10-2004". Με αυτά που δέχθηκε, το Τριμελές Πλημ/κείο Αθηνών διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφαση την απαιτούμενη, κατά τις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και του Κ.Ποιν.Δ., ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία για την κρίση του ότι ο αναιρεσείων τέλεσε την πράξη για την οποία καταδικάσθηκε. Συγκεκριμένα, εκτίθενται στην απόφαση, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν από την αποδεικτική διαδικασία, τα οποία συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο, για το οποίο πρόκειται, τα αποδεικτικά μέσα, από τα οποία αποδείχθηκαν τα περιστατικά αυτά, καθώς και οι σκέψεις υπαγωγής τους, στις ανωτέρω ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 25 §§1, 1882/1990, όπως αντικαταστάθηκε με άρθρο 23 § 1 Ν. 2523/1997 και αρ. 34 §§1, 2 του Ν. 3220/2004. Ειδικότερα προσδιορίζεται η αρχή που προέβη στη βεβαίωση των χρεών (ΔΟΥ ΦΑΒΕ ΑΘΗΝΩΝ), το ύψος των χρεών ο τρόπος πληρωμής τους (σε 6 μηνιαίες δόσεις με ημερομηνία λήξης της πρώτης δόσης την 28-5-2004) και της τελευταίας την 29-10-2004. Εξειδικεύεται η ιδιότητα του αναιρεσείοντος ως Διευθύνοντος Συμβούλου της εταιρίας "UNIFOOD A.E." καθώς και ο χρόνος βεβαιώσεως των χρεών που είναι εκείνος του 2004 και στο σκεπτικό και στο διατακτικό. Επίσης από το σύνολο του σκεπτικού και του διατακτικού προκύπτει με σαφήνεια ότι τα χρέη αυτά γεννήθηκαν και κατέστησαν απαιτητά τα έτη 1993, 1994 αφού αναφέρεται και στο σκεπτικό και στο διατακτικό. "... πρόστιμα Κ.Β.Σ. έτους 1993 ποσού 723.976 ευρώ ως ληξιπρόθεσμα κεφάλαια καθώς και πρόστιμα Κ.Β.Σ. έτους 1994 ποσού 13.200 ευρώ ως ληξιπρόθεσμα κεφάλαια...". Τα χρέη αυτά σύμφωνα με τις παραδοχές της προσβαλλόμενης αποφάσεως βεβαιώθηκαν το έτος 2004 και δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ σκεπτικού και διατακτικού. Το αναφερόμενο στο σκεπτικό ότι τα χρέη αυτά "βεβαιώθηκαν" το έτος 1994 πρόκειται για προφανή παραδρομή, της προσβαλλόμενης αποφάσεως και δη στα πλαίσια αντικρούσεως του (αρνητικού της κατηγορίας) ισχυρισμού του αναιρεσείοντος, ότι αυτός αποχώρησε από την εταιρεία το έτος 1995, χωρίς η εν λόγω φράση να αποδίδει το αληθές νοηματικό της περιεχόμενο, χρησιμοποιηθείσα αντί, του ορθού όρου "εγεννήθηκαν", μη υφισταμένης εντεύθεν καμιάς αντιφάσεως στο σημείο αυτό της αποφάσεως, αφού, ανεξαρτήτως της εσφαλμένης (εκ παραδρομής) χρήσεως της άνω εκφράσεως, η προσβαλλομένη απόφαση, από το σύνολο των παρατιθεμένων σ'αυτή πραγματικών στοιχείων, έκρινε, ανελέγκτως, ως χρόνο γενέσεως των οφειλών τα έτη 1993 - 1994, κατά τα οποία, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες πραγματικές παραδοχές της αποφάσεως, ο αναιρεσείων κατηγορούμενος είχε την ιδιότητα του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας, αρκούσης, για την θεμελίωση του αξιοποίνου της ανωτέρω πράξεως στο πρόσωπό του, ανεξαρτήτως εάν την απέβαλε κατά το μεταγενέστερο χρονικό διάστημα δια της αποχωρήσεώς του από την εταιρεία, ήτοι σε χρόνο που βεβαιώθηκαν τα χρέη (έτους 1994). Επομένως το Δικαστήριο με την προσβαλλόμενη απόφασή του δέχεται ότι τα χρέη της εταιρίας "UNIFOOD A.E." γεννήθηκαν τα έτη 1993 και 1994 και ο κατηγορούμενος με την ιδιότητα του Διευθύνοντος Συμβούλιου την οποία είχε τότε υπέχει ποινική ευθύνη, ανεξάρτητα εάν μεταγενέστερα απεχώρησε από την εταιρία. Ο λόγος συνεπώς της αναιρέσεως από το άρθρο 510 § 1 στοιχ. Δ του ΚΠΔ περί ελλείψεως της ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Επίσης απορριπτέος και ο λόγος της αναιρέσεως από το άρθρο 510 § 1 στοιχ. ε' για εσφαλμένη εφαρμογή και ερμηνεία του άρθρου 25 § 3 εδ' α', καθόσον το Δικαστήριο ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε την πιο πάνω ποινική διάταξη. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει ν' απορριφθεί στο σύνολό της η κρινόμενη αίτηση και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρ. 583 § 1 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 21-5-2012 αίτηση του Κ. Κ. του Ε. για αναίρεση της υπ' αριθμ. 19225/2012 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημ/κείου Αθηνών. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα που ανέρχονται σε διακόσια πενήντα (250) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 1 Μαρτίου 2013.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 21 Ιουνίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ